11-Мавзу: Пул-кредит сиёсати

Ўзбекистон Республикаси Марказий Банкининг мажбурий заҳиралаш нормаси

Амал қилиш санаси	Муддатсиз ва муддати 3 йилгача бўлган депозитлар бўйича	3 йилдан ортиқ муддатли депозитлар бўйича	Хорижий валютадаги депозитлар бўйича
01.06.1996 й. гача	30%	10%	0%
01.06.1996 й.дан	25%	10%	0%
01.12.1997 й.дан	20%	10%	0%
01.03.2000 й.дан	20%	20%	0%
04.07.2004 й.дан	20%	20%	0%
01.02.2005 й.дан	15%	15%	5%
01.09.2007 й.дан	13 %	13 %	13 %
01.11.2008 й.дан	15%	15%	15%

Манба:
1. Экономика Узбекистана., Информационно -аналитический бюллетен за январь-март 2005., 2005.-июнь., с.13.
2..“Ўзбекистон Иқтисодиёти”. 2008 йил учун ахборот - таҳлилий бюлкетени. Т.: 2009. август., 22- б.

Бундай пасайиш пул мультипликатор миқдорининг катталашишига ва албатта иқтисодиётда пул таклифининг кўпайишига олиб келади.Тижорат банклари ортиқча резервларининг кўпайиши уларнинг актив операцияларини кўпайтириади ва бу иқтисодиётнинг реал сектори ривожланишига ижобий таъсир кўрсатади.

Пул кредит сиёсати воситалари албатта алоҳида-алоҳида ишлатилиши шарт эмас. Аксинча кўпинча бир неча восита бирданига қўлланилиши, яъни комплекс сиёсат ўтказиш амалиётда тез-тез учраб туради.
Хўш, пул-кредит сиёсатининг оқибатлари қандай? Давлат томонидан амалга ошириладиган пул-кредит сиёсати ЯИМ, бандлик ва баҳолар даражасига бевосита таъсир кўрсатади. Фараз қилайлик, иқтисодиётда ишлаб чиқариш қисқармоқда ва ишсизлар сони ортиб бормоқда. Бундай шароитда давлат Марказий банк орқали пул таклифини биз юқорида кўриб чиққан воситалар ёрдамида оширишга ҳаракат қилади. Натижада пул таклифи ўсади, фоиз ставкаси эса камаяди. Бу эса инвестицияларга бўлган талабни оширади ва ўз навбатида, ЯИМ миқдорининг кўпайишига олиб келади. Бу билан давлат маълум даврда ўз мақсадига эришади, ишлаб чиқаришнинг орқага кетиши тўхтайди, ишсизлар сони камаяди, жамиятнинг даромадлари эса ошади.
Пул-кредит сиёсатининг оқибати тўғрисида гапирганда, бу сиёсатнинг қисқа муддатли ва узоқ муддатли оқибатларини фарқлаш керак. Агарда қисқа муддатли даврда давлат пул таклифини оширилиши натижасида ЯИМ миқдори ўсишини рағбатлантирилган ҳамда маълум даражада самарадорликка эришилган бўлса, узоқ муддатли даврда бу чораларнинг самарадорлиги пасайиши мумкин.