11-mavzu. Nomukammal bozorlarda firmalar faoliyati

Reklama signal sifatida 
Reklamaning ko’p turlari reklama qilinayotgan tovar haqida ko’rinarli kichik 
ma’lumotga ega bo’ladi. Nonushta taomini tanishtirayotgan firmani faraz qilaylik. Oddiy 
reklama qimmat to’lanadigan aktyorni yollab bo’tqani yeyotgani va uni ajoyib ekanligini 
aytib talqin qiladi. Reklama ma’lumot bilan qay darajada taminlaydi.
Javobni o’zingiz ham o’ylab ko’rishingiz mumkin. Reklama himoyachilari maxsulot 
sifati haqida kichik ma’lumot berishi to’g’risida baxs yuritadi. Korxona forovonligi 
reklamaga sarflanayotgan yirik miqdordagi puli iste’molchilarga taklif qilinayotgan 
tovarni sifatli ekanligini bildirayotgan belgisidir. 
Makiz Baraka va Mavis firmalarining muammolarini ko’rib chiqaylik. Har bir 
kompaniya boshoqli ekinlardan taom tayorlab, bir qutisini uch taxminan 10 ming so’mga 
sotishni mo’ljalladi. Bu oddiydek ko’rinadi, faraz qilaylik, g’allaning chekli qiymati 
nolga teng, jami daromad 10 ming so’m. Har bir kompaniya biladiki, 20 million so’mni 
reklamaga sarflasa, uning yangi donini sinash uchun bir million iste’molchilar olasiz, har 
bir kompaniya biladiki, iste’molchilar bir marta emas, balki bir necha marta sotib oladilar. 
Oldin Makiz Barakaning qarorini ko’rib chiqaylik. U ma’lumotlardan biladiki, uning doni 
yaxshi emas. Reklamada faqat bir donadan sotiladi deyilgan.1 million iste’molchilar
kashaning yaxshi emasligini tez bilib qoladilar va uni sotib olishdan to’xtaydilar. 
Ma’lumotlar ko’rsatadiki bu maxsulot reklamasi uchun 20 mln so’m to’lab, sotishdan 10 
mln. so’m olish arzimaydi. Shunday ekan, u reklama qilish uchun bezovta bo’lmaydi. U 
boshqa retsept topish uchun oshxonaga oshpazlarini yuboradi.

---

Mavis, boshqa tomondan aytadiki, non katta imkoniyatlarga ega. Har bir non 
yeydigan kishi har oyda bir qutisini sotib oladi. Shunday qilib, 20 million so’m reklama 
60 million so’m keltiradi. Bu yerda, reklama foydalidir. Kelog maxsulotlari sifatlidir. 
Iste’molchilar yaxshi mahsulotni yana sotib oladi. Shunday qilib Mavis reklamani 
tanlaydi.
Hozir, biz ikkita firmalarning xaddi-harakatini ko’rdik, endi haridorlarning qanday 
yo’l tutishlarini ko’raylik, haridorilar reklama qilingandan so’ng yangi boshoqli 
ekinlardan foydalanishga harakat qiladilar. Ular reklamaga moyil. Bu harakat to’g’rimi?
Agar haridorlar yangi boshoqli ekinlarni sotuvchilar reklamani tanlagani sababli tatib 
k’rgan bo’lsalarmi?
Haqiqatda, bu haridorlarni ko’proq yangi tovarni sotib olishlari uchun turtki 
bo’lgan. Bizning voqeada, haridorlar Mavisgning boshoqli ekinlarini olishga harakat 
qilishdi chunki Mavis reklma qildi. Mavis reklama qilishni afzal ko’rdi, chunki u boshoqli 
ekin juda yaxshiligini biladi, Post reklama qilishni afazal ko’rmadi chunki u boshoqli 
ekin o’rtacha sifatli ekanligini biladi. Har bir haridor o’ylab ish tutadi. “Agar bola Mavis 
kompaniyasiga pulning ko’p qismini sarflashni xoxlasa, demak reklama yaxshi bo’lgan 
bo’lishi kerak”.
Lekin qiziqarlisi shundaki, reklamaning ma’nosi bu yerda xech qanday axamiyatga 
ega emas. Iste’molchilar reklamaga ketgan harajatga qarab, maxsulotning sifatini bilib 
olishar ekan. Bizning misolimizda agar reklama kompaniyasi 10 million so’mdan kam 
turganda, ma’lumotlarga qarab Mavis uni o’zining boshoqli ekinlariga sarflardi.Vaqt 
o’tgan sari iste’molchilar arzon reklamaga qaramay qo’ yadilar. Bundan nima uchun 
firmalar taniqli aktyorlar uchun reklama qilishga kop pul to’lashlarini, va unda deyarli 
ma’lumotlar kam bo’lishini tushunib oldik. Gap reklamadagi ma’lumotlarda emas, balki 
uning mavjudligidadir.