11-mavzu Kuchning elementar ishi; uning analitik ifodasi. Kuchning chekli oraliqdagi ishi. Og‘irlik kuchi, elastiklik kuchi, tortishish kuchi, ishqalanish kuchi va aylanuvchi jismga qo‘yilgan kuchning ishi

1.
 
Og‘irlik kuchining ishi.
O g‘irlik kuchi ta’siridagi M nuqta M
0
holatga 
o‘tgan bolsin (170-rasm).
Og‘irlik kuchi G ning koordinata o‘qlaridagi proyeksiyalari quyidagicha bo‘ladi: 

---

(14.4.9) 
2. 
Elastiklik 
kuchining 
ishi.
A 
uchi 
mahkamlangan 
prujinaning 
deforrnatsiyalanmagan holdagi uzunligi l
0
bo‘lsin. Sanoq boshi deb prujinaning 
deformatsiyalanmagan holatidagi В uchini olamiz (171-rasm).
Prujinani biroz cho‘zsak, prujinaning elastiklik kuchi F sodir bo‘ladi. Bu kuch 
prujina cho‘zilishiga proporsional: 
F = \cx\
, bunda: x — prujina deformatsiyasi. 
Elastiklik kuchining ishi (14.4.4) formulaga ko‘ra quyidagicha aniqlanadi: 

---

(14.4.10) 
3. Ishqalanish kuchining ishi.
Moddiy nuqta g‘adir-budur sirt ustida 
harakatlanayotgan bo‘lsin (172-rasm). Ishqalanish koeffitsiyentini
f
, sirtning 
normal reaksiyasini N desak, ishqalanish kuchining moduli 
F
ish
 = fN
formula bilan 
aniqlanadi. Ishqalanish kuchi nuqta ko‘chishiga teskari yo‘nalganini e’tiborga olib, 
(14.4.4) formuladan lining ishini hisoblaymiz: 
(14.4.11) 
(14.4.12) 
4. Aylanma harakatdagi jismga qo‘yilgan kuchning ishi.
Oz
qo‘zg‘almas o‘q 
atrofida aylanuvchi jismning 
M
nuqtasiga 
F
kuch ta ’sir qilayotgan bo‘lsin (173-
rasm). 
M 
nuqtadan 
Oz 
gacha bo‘lgan masofani 
h
bilan belgilaymiz.
(14.4.2) formulaga binoan 
F
kuchning ds elementar yoyni o‘tishdagi elementar 
ishi 
(14.4.13) 

---

Demak, 
aylanma harakatdagi jismga qo‘yilgan kuchning elementar ishi kuchning 
aylanish о‘qiga nisbatan momenti bilan elementar burilish burchagining 
ко‘paytmasiga teng. 
 
(14.4.14) 
(14.4.15) 
(14.4.16)