11-mavzu. Energiya tejash tadbirlarini iqtisodiy samaradorlik ko‘rsatkichlari Kalit so’zlar

S_1t,S_2t – eski va yangi loyihalarni yillik joriy xarajatlari; A_1t, A_2t –eski va yangi asosiy vositalardan yillik amortizatsiya ajratmalari; K₁ – eski uskunalarni qayta tiklash qiymati; K₂ – Yangi loyihaga sarflanadigan kapital xarajatlar; S_pr – soliqdan tashqari eski uskunalarni sotishdan olingan qiymat; T₁,T₂ – eski va yangi uskunalarni xizmat ko‘rsatish muddati, yil; T_e – eski uskunani yalmashtirishgacha ishlagan vaqti, yil; (T₁-T_e) – texnik vositalarni almashtirish vaqtidan to eski uskunalarni meyyoriy ishlash muddatigacha bo‘lgan vaqt oralig‘i.
Kapital xarajatlarni qoplash muddati loyihadan olingan sof foyda hisobidan to‘la qoplanadigan muddatni yil hisobida aniqlaydi. Statik va dinamik qoplash muddati farqlanadi. Statik qoplash muddati dastlabki kapitalni qaytarib olish muddatini aniqlaydi va quyidagi ifodadan aniqlanadi:
(69)
Dinamik qoplash muddati esa dastlabki kapitalni qaytarib olib meyyoriy foydani olish muddatini aniqlaydi va quyidagi ifodadan aniqlanadi:
(70)
Shunday qilib ma’lum davrda bo‘ladigan sarf xarajatlar va foyda diskontlash orqali shu kunning qiymatiga keltiriladi.
Elektr energiyasi qaydlov tizimini samaradorligi qo‘yidagi ifodalar orqali aniqlanadi.
Qaydlov tizimini joriy etishdan iqtisodiy samaradorligi:
(71)
bu yerda, ΣP_tij-tijorat qaydlov tizimining samaradorligi, mln so‘m; ΣP_tex-texnik qaydlov tizimining samaradorligi, mln.so‘m.
Tijorat qaydlov tizimi samaradorligi
(72)
bu yerda, ΔZ_e- elektr energiyasi xarajatlarining kamayishi; ΔZ_p-qaydlov tizimini joriy etish bilan bog‘liq xarajatlar.
(73)
ΔW-tejaladigan elektr energiyasi; ΔS-elektr energiyasi narxi.
(74)
(75)
bu yerda, – kompleks qaydlov tizimini joriy etishda texnologik elektr uskunalarni holatini, iste’mol rejimlarini, nazoratni kuchayganligi va tashkiliy tadbirlarni nisbiy samaradorlik koeffisientlari.
Texnik qaydlov tizimini joriy etishdan iqtisodiy samaradorlik
(76)
a va b-texnik qaydlov tizimini foyda va xarajatlardagi salmog‘ini belgilovchi koeffisient.
Qaydlov tizimini samaradorlik koeffisienti:
(77)
P_s va P₀ - qaydlov tizimini qisman va to‘la joriy etishdagi foyda.

NAZORAT SAVOLLARI:

1. 
   Sof diskontlangan foyda nima?
   
2. 
   Kapital xarajatlarni qoplash muddati nima?
   
3. 
   Real diskont stavkasi nima?
   
4. 
   Loyiha foydasining ichki normasi nima?
   
5. 
   Statik va dinamik qoplash muddati nima?
   
6. 
   Yillik joriy xarajatlar nima?