11-Мавзу. Дин фалсафаси. ЎЗбекистонда давлатнинг дин ва диний ташкилотлар билан муносабати

Илмий жиҳатдан қараганда диннинг жамият ҳаётига таъсирининг 2 тенденцияси мавжуд:

Сакрализация (лот. муқаддас) тенденцияси таъсири деганда ижтимоий ҳаётни, ижтимоий институтларни, кишилар ҳаёти ва онгини муайян диний эътиқод доирасида талқин қилиш ва изоҳлашдир.

Шарқда подшоҳ Оллоҳнинг ердаги ноиби, вакили деган ақида билан уни сўзсиз бажариш лозим деган фикр сингдирилган. Ўзбекистонда сакрализация тамойили ислом дини анъаналарини жамият ва инсон ҳаётининг барча соҳаларини диний қиёфа бериш ва жамиятни бошқариш ишларини илоҳийлаштиришни кўзда тутади. Ғарбда бу тамойил клерикализация (лот. черков) билан боғлиқ.

• Секуляризация (лот. дунёвий деган маънони билдиради) – тенденцияси таъсирига кўра, диний эътиқоднинг жамият ва киши ҳаётининг барча соҳаларидаги мутлақ ҳукмронлигига барҳам бериш, ҳокимиятни дин таъсиридан халос қилиш, дунёвий тараққиёт йўлига ўтишни англатади.
• Ғарбда секуляризация давлатни диндан, мактабни эса черковдан ажратган, уларнинг бир-биридан мутлақ ривожланишига олиб келган. Секуляризация, умуман, жамият ҳаётида ижобий аҳамиятга эга. Ўзбекистон Конститутцияси ва қонунлари секуляризм принципи асосида ривожлантирилган.

• Диний эътиқод билан боғлиқ муаммоларга комплекс ёндашув зарур:
• Мамлакатдаги ислоҳотлар мавжуд сиёсий тизимни барқарор ривожлантиришни тақозо қилади.
• Бозор иқтисодиётини ривожлантириш асосида аҳоли моддий турмуш даражасини яхшилаш қолоқ давлатларда кескин тус олмоқда.
• Аҳолининг маданий савиясини ошириш, бу диний ақидапарастликнинг муҳим манбаларидан бири жаҳолатдир.