11-mashqalalı tapsırma

11-mashqalalı tapsırma
Eksepriment dóretiwshilik processindegi dálillew metodı sıpatında.
Eksperiment emprik biliw metodı sıpatında, ilimiy izertlewler alıp barılǵae jádayda qollanıladı. Ilimde emprik biliwdiń ulıwma metodı sıpatında – eksperiment ilimiy faktlardı toplap alıwdan baslanadı. Eksperiment óteriwden aldın júdá úlken jumıs ámelge asırıladı:
ilmiy eksperiment ótkeriwden aldın úlken dóretiwshilik isleri ámelge asırıladı:

• 
  eksperiment programması onı ótkeriw, juwmaklaw algoritimdi puxta islep shıǵıladı;
  
• 
  zárúr apparatura tayarlanadı, eksperiment ótkeriletuǵın arnawlı eksperimental máslamalar arnawlı úlgiler jaratıladı;
  
• 
  eksperimentti ótkiziw jaǵdayına anıqlıq kirgiziledi;
  
• 
  eksperimentti ótkiziw paydalanıw ushın ilimiy gipotezalar, teoriyalar, tiykarlar tańlap alındı;
  
• 
  izertlew obekiti anıqlanadı;
  
• 
  eksperimentti ótkiziwge tosqınlıq qılıwshı faktorlar sheshiledi, eksperiment nátiyjelerine bunday unamsız faktorlardıń tásiri minimumǵa keltiriledi.
  

Eksperimentti ótkiziwdiń kórsetilgen hár bir basqıshta dóretiyashilik jantasıw, tapqırlıq, tırısqaqlıq, óz kúshinee isenim talap etiwi tábiyiy.
Házirgi zaman anglichan epistemolog-filosofı, kvant ximmiyası tarawında qániyge Maykl Polani «ilimdi sheberlikke iye adamlar jaratadı», dep aytqan edi. Biz buǵan ózimizden «dóretiyashilik, qızıǵıwshańlıq hám joqarı professionalizmge iye bolǵan adamlar jaratadı» dep qosımsha qılamız. Eksperimental dóretiwshilik penen shuǵıllanar ekenbiz, biz úyrenilgen qubılıstıń ayırıqsha táreplerin ajıratamız.Soń olardı ulıwmalastırıp, jumısshı gipoteza dúzemiz, juwmaqlar shıǵarammız. Juwmaqlardı hám eksperiment jolı menen teserip kóremiz. Olardı teseriw ushın quramalı, tártipsizlikke tolıq átirap álemde «Sap», ápiwayı modeldi jaratıw zárúr. Izertlewshiniń dóretiwshilik qábileti eksperimentlerdi ótkeriw ushın dóretiwshilik qábiletin anıklaw kkrek? Kóbinshe eksperiment táwekel, mártlik, batırlıq talap etiledi.
Francuz alımları Mariya hám Per Kyuri radioaktivlikti úyreniw boyınsha qáwipli eksperimentler ótkiziwde sanalı tiykarda óz ómirin qáwip astına qoyǵan. Kópǵana mikrobiolog hám medik alımlar jańa medik dári- darmaqlardıń tásirin ózinde sınap kóredi. Bunday mıallar kóp.
Tolıq eksperimen ótkeriw boyınsha tómendegi mashqalalardı esapqa alayıq:

• 
  eksperimentshi yamasa izertlew toparaı ;
  
• 
  laboratoriya (bu eksperimenttiń zaman hám kekńislik shegaraları menen belgileniwshi predmetlerdi anıqlaw sıpatlaw kerek;
  
• 
  úyrennilip atırǵan obekttiń eksperimental ólshewshi ólshemleri nátiyjelerin juwmaklastrıwshı áspap-úskeneler, ólshew úskeneleri paydalanıw qalay ámelge asrılǵan;
  
• 
  izertlewshiniń sezim hám racional múmkinshiliklerin asrıwshı texnikalıq máslamalar (mısalı, kompyuter tájriybe hám elektron hám eksperimentlardiń nátiyjelerin qayta islewge járdem beredi.
  

Izertlewshi ilimpaz eksperimental mashqalanıń orayı. Ol eksperiment maqsetin qoyadı, ótkizedi hám bahalaydı.
Sorawlar:

1. 
   Eksperiment ilimiy bilish metodı sıpatında nenii ańlatadı?
   
2. 
   Eksperiment penen ilimiy dóretiwshilik ortasında qanday baylanıs bar?
   
3. 
   Eksperimenttiń qaysı túri siziń qániygeligińiz ushın qolaylı?
   
4. 
   Eksperimen izertlewlerge mısallar keltiriń?
   
5. 
   Natural hám pikirli, real hám ideal eksperimenttiń tiykarǵı baǵdarların analiz etiń?
   

1.Túsiniw hám onıńbiliw menen óz-ara baylanısı qatnası mashqalası.

2.Túsiniw túrleri, tipleri menen óz-ara dárejeleri.
3. Dálildiń filosofiyalıq analizi.
4.Dálildiń áhmiyetli tárepi.