11-Ma’ruza. Qiya tekislik bo`ylab harakatlanayotgan suv oqimi yordamida boyitish ma’ruza rejasi: Qiya tekislik bo`ylab harakatlanayotgan suv oqimi yordamida boyitish

11-Ma’ruza. QIYA TEKISLIK BO`YLAB HARAKATLANAYOTGAN SUV OQIMI YORDAMIDA BOYITISH
Ma’ruza rejasi:
1. Qiya tekislik bo`ylab harakatlanayotgan suv oqimi yordamida boyitish
2. Konsentratsiya stollarida boyitish. Konsentratsion stolning asosiy parametrlari va ishlash tartibi


Qiya tekislik bo`ylab harakatlanayotgan suv oqimi yordamida boyitish

Qiya tekislik bo`ylab suv oqimi bilan tashiladigan mineral zarralar harakatning murakkab traektoriyasiga ega. Ular sirpanadi va qiya tekislikda dumalaydi, girdobli oqimlarga tutiladi va suv oqimi bilan birga ko`chadi, so`ngra yana pastga tushadi.

Qiya tekislik bo`ylab oqayotgan suv oqimida bo`lgan m massali mineral zarraga quyidagi kuchlar ta`sir etadi (60-rasm).
Pastga vertikal yo`nalgan G₀ suvdagi zarralar og’irlik kuchi


(6.32)

bunda, g₀ - erkin tushish tezlashuvi.

60-rasm. Suvning qiya tekislik bo`ylab joriy oqimda bo`lgan jismga ta`sir etuvchi kuchlar.

Zarra harakati yo`nalishidagi R_υ suv oqimining dinamik bosimi kuchi

(6.33)

bunda ψ – qarshilik kuchi; υ_sr – zarra markazi darajasida (sathida) suv harakatining o`rtacha tezligi; υ – zarrralar harakati tezligi; d – zarra diametri; Δ – suv zichligi.

Girdobli tartibda yuzaga keladigan va yuqoriga yo`naltirilgan R<sub>i</sub> tezlikning vertikal tashkil etuvchining dinamik ta`sir kuchi quyidagini tashkil etadi


(6.34)

bunda, u_sr – tezlikning o`rtacha vertikal tashkil etuvchisi.

Zarra harakatiga teskari tomonga yo`naltirilgan T ishqalanish kuchi


(6.35)

bunda, f – ishqalanish koeffitsienti.

Zarra harakatining differensial tenglamasi quyidagi ko`rinishga ega


(6.36)

Zarra tomonidan doimiy tezligiga erishishda unga ta`sir etuvchi kuchlar tenglashadi, ya`ni,

(6.37)

(6.37.) tenglikdan zarra harakati tezligi aniqlanadi

(6.38)


ifoda zarraning erkin tushishi oxirgi tezligining kvadratidan iborat. Unda mineral zarra harakati tezligi quyidagicha bo`ladi


(6.39)

(6.39) tenglamadan ko`rinib turibdiki, υ<sub>0</sub> > u<sub>sr</sub> bo`lganda zarra sirpanishi mumkin; υ₀ < u_sr bo`lganda zarra suv oqimida suzib yurgan bo`ladi.

Mineral zarra υ_s sirpanish bilan harakat qila boshlagan suv oqimi tezligi quyidagi formula bo`yicha aniqlanadi


(6.40)

α oqim tekisligi qiyaligining kichik burchaklarida sinα =0, cosα =1 qabul qilish mumkin, va agar qiymati juda kichik bo`lgan i_sr kattalikka (miqdorga) ahamiyat berilmasa, unda zarra harakati tezligi muhit harakati tezligi bilan zarra erkin tushishining oxirgi tezligi ayirmasi bilan aniqlanadi.

(6.41)


bo`lganda, zarra suv oqimi bilan siljiydi, bo`lganda zarra siljimaydi. Bundan kelib chiqadiki, υ zarra bo`ylama siljishi tezligi qancha katta bo`lsa, υ₀ shuncha kichik, ya`ni, zarra o`lchami va zichligi shuncha kam bo`ladi. SHunday qilib, mayda va yengil zarralar qiya tekislik bo`ylab suvli oqim bilan yirik va og’ir zarralarga qaraganda katta tezlikda siljiydi.
Shlyuzlardagi oqimning o`rtacha tezligida zarralar harakati tezliklari va yuvuvchi tezliklarini hisoblashlar 0,83; 1,67; va 2,5 m/sek shuni ko`rsatdiki, kvarts zarralari 0,5-5 mm yiriklikda, kasseteritniki – 0,2-1 mm va oltinniki – 0,1-0,2 mm gacha yiriklikda o`lchanadi.
Yuvuvchi novlarda 1,25 va 1,5 m/sek ga teng bo`lgan oqimlarning o`rtacha tezliklarida yirik ko`mir uchun, ko`mir zarrasi 2,4 mm gacha, antrasitniki – 2-3 mm gacha va jinslarniki – 1 mm gacha yiriklikda o`lchanadi.
Yuvuvchi novlarda 0,6 va 1,25 m/sek ga teng bo`lgan oqimlarning o`rtacha tezliklarida yirik ko`mir uchun, ko`mir zarrasi 0,7-1,5 mm gacha, antrasitniki – 0,5-1,2 mm gacha va jinslarniki – 0,3-1 mm gacha yiriklikda o`lchanadi.
Qalinligi kam suyuqliklar oqimida zarralarning ajralishi konsentratsiya stollarida, shlyuzlarda, novlarda va vintli separatorlarda amalga oshiriladi.