11 – mavzu: temir yo‘llarda avtomatika va telemexanika

Temir yo‘llarda asosiy signal ranglari sifatida qizil, sariq, va yashil ranglar qabul qilingan.

Svetoforlarning tuzilishi. Temir yo‘llarda asosiy signal asbobi sifatida svetofor- kunduzi va kechasi birday bir yoki bir necha xil rang bilan nur beruvchi optik asbob qo‘llanadi.

Svetoforlar ikki xil: linzali va projektorli turlarga bo‘linadi. Linzali svetoforlar linzali komplektlari bo‘lgan kallak bilan machtali, konsolli va ko‘prikli turlarda o‘rnatilishi mumkin. Pastak svetoforlar esa to‘g‘ridan-to‘g‘ri svetoforning taglik asosiga o‘rnatilgan bo‘lib stansiyalarda asosan manyovr harakatlari uchun va shu qatorda poezd signallari uchun ham qo‘llanadi.

Signal ko‘rinishini yaxshilash uchun svetofor kallagi fon shchiti va soyabonlar bilan jihozlangan bo‘ladi. Burilishlarda yorug‘likni yo‘naltirish uchun svetofor linzalariga og‘diruvchi shishalar qo‘yiladi. Linzali svetoforlarga tashqaridan kuchli yorug‘lik tushganda ko‘rinish susayishi yoki qisman o‘zgarishi mumkin.

Projektorli svetoforlarda taglik machtaga dumaloq gardishli fon shchiti bo‘lgan projektorli svetofor kallagi o‘rnatilib, bir kallak linza komplekti orqali uch xil rangda signal beriladi. Rang olish uchun kallak ichida uch xil rangli nur filtri o‘rnatiladi. Projektorli svetoforlar nisbatan arzon, elektr quvvatini kam sarflaydi, tashqi nurlardan ko‘rinishi o‘zgarmaydi, ammo ularning tuzilishi murakkab va ishlash chidamliligi kamroq. Projektorli svetoforlarni qo‘llash yo‘lning SMB qurilmalari tuzilishida ham ayrim o‘zgarishlarni talab etadi.