11 – Мавзу Фалсафа категориялари

Имкониятларнинг турлари.

• Реал ва формал, абстракт ва муайян имкониятлар фарқланади.
• Реал имконият имкониятни воқеликка айлантириши мумкин бўлган
• шарт-шароитлар мавжудлигини англатади. Формал имконият ри-
• вожланишнинг тасодифий омиллари маҳсулидир. Масалан, расман
• ҳар бир фуқаро депутат, миллионер ёки кўп болали бўлиши мумкин.
• Ўз-ўзидан равшанки, аксарият фуқаролар учун бу имконият
• воқеликка айланмаслиги ҳам мумкин.

• Абстракт ва муайян имконият

• Абстракт ва муайян имконият ўртасидаги фарқ – бу моҳият ва мав-
• жудлик ўртасидаги, шунингдек предметнинг идеал образи ва унинг
• инсон онгига боғлиқ бўлмаган объектив хусусиятлари ўртасидаги
• фарқдир. Масалан, никоҳга кираётган ёшлар бир-бири ҳақида, оила
• ва умуман никоҳ ҳақида анча юзаки тасаввурга эга бўлиши мумкин.
• Улар оила-никоҳ муносабатларининг идеаллаштирилган манзара-
• сини ўз бўлғуси никоҳига кўп жиҳатдан татбиқ этади. Ваҳоланки,
• бу манзара мазкур муносабатлар моҳиятига умуман олганда мос
• келса-да, лекин уларнинг бутун бойлиги ва мураккаблиги ҳақида
• аниқ тасаввур ҳосил қилиш имконини бермайди

• Хулоса

• Категорияларда киши-
• лик жамияти кўплаб
• авлодларининг таж-
• рибаси ва фаолияти
• мужассамлашади.
• Билиш натижалари ўз
• аксини топувчи тушун-
• чалар ва категориялар
• бўлмаса, бугунги кунда
• билишнинг ўзи ҳам
• бўлмас эди;

• Категориялар қуйида-
• ги объективлик, муай-
• янлик, амалиёт
• билан боғлиқлик, та-
• рихийлик, ўзгарув-
• чанлик ва ш.к. хусу-
• сиятлар билан тав-
• сифланади.

• Категориялар фикр-
• лашнинг универ-
• сал шакллари бў-
• либ, уларда объек-
• тив воқеликда
• мавжуд бўлган
• умумий алоқалар,
• хоссалар ва муно-
• сабатлар акс этади;