11 – Ma’ruza. Infokommunikatsiya tizimlarida energotejamkorlik va resurs tejamkorlikni intellectual boshqarish qurilmalari

Elektron hisoblagichlar

Tabiatda ma’lum bo‘lgan barcha fizik miqdorlar, ya’ni elektrik va noelektrik miqdorlarni, o‘zgarmas va vaqt bo‘yicha o‘zgaruvchan kattaliklarni uzoq masofadan turib o‘lchash imkoniyati elektron hisoblagichlarningasosiy xossasidir. Elektron hisoblagichlar bozor iqtisodiyotining talablariga javob beruvchi bir qator afzalliklarga ega.

1. Aniqlik sinfi yuqori o‘lchash xatoligini nisbatan kichikligi. An’anaviy hisoblagichlarning aniqlik sinfi λ=2,0 dan 2,5 gacha bo‘lsa, elektron hisoblagichning aniqlik sinfi λ=0,2 dan 1,0 gacha. Bu xususiyat, misol uchun induksion elektr energiya hisoblagichlarini, elektron hisoblagichlar bilan almashtirilishini elektr energiyaning 30% gacha tejash imkonini beradi.

2. O‘lchash natijalarini raqamli ko‘rinishida berish va ularni raqamli mantiqiy signal qiymatini suyuq kristallik indikatorga chiqarish, hujjatlash, uzoq masofaga raqamlisignal ko‘rinishda uzatish, axborotni EHM ga bevosita kiritish imkoniyati orqali noelektrik kattalikning elektr kattalikka aylantirib beradi.

3. Hisoblagich ishlashiga ruxsat etilmagan aralashuvlarga chek qo‘yish, demak o‘lchash natijalarini “inson omillaridan” himoyalash.

4. Noelektrik kattaliklarni, masalan, gaz, suyuqlik, bosim, harorat va hokazolarning elektr kattaliklarga datchik orqali aylantirish.

5. O‘lchanadigan kattaliklarning sifat ko‘rsatkichlarini o‘lchab chiqaradi va nazorat qiladi.

6. Barcha o‘lchangan kattaliklarni saqlab qoladi.

Hozirgi vaqtda elektron hisoblagichlar gaz, suyuqlik, elektr energiyaning oldindan to‘lovi, avtomatik boshqaruv, qo‘shimcha kattaliklarni chiqarib berish, ruxsat etilmagan aralashuvlardan himoya vazifalarini bajaradi.

Elektron hisoblagichlar ENHAT ning muhim qismi bo‘lib, hozirgi vaqtda induksion hisoblagichlarni, gaz va suyuqliklarni o‘lchash mexanik tuzilmalarini elektron hisoblagichlar bilan almashtirishni o‘zi 30%gacha gaz, suyuqlik va elektr energiyani tejaydi, chunki o‘lchash aniqligi yuqori.

Elektron hisoblagichning vazifali ishlashini, hozirgi vaqtda keng tarqalgan Rossiya OOO elster metronika ishlab chiqaradigan uch fazali elektr energiya hisoblagichi Alf-Smart AS 1440 misolida ko‘rib chiqamiz.