100 йиллигига бағишланади Муминов Н. Г

Р
т 
қ Қ
қми 
- 
Р
ж 
– 3 Қ Д 
Қ
қми
– ишнинг смета бўйича қиймати; 
Р
ж 
– режадаги маблағлар; 
3 
– таннархнинг режалаштирилган камайиши; 
Д 
– сметадан ташқари ишлар учун тўловлар; 
Ҳақиқий таннарх
– бу қурилиш-монтаж ташкилотлари томонидан 
қурилиш-монтаж ишларини амалга ошириш учун кетган ҳақиқий 
харажатлар йиғиндисидир. Ҳақиқий харажатлар иложи борича камроқ 
бўлиши учун қурилиш маҳсулотининг сифатига зарар етказмасдан 
пудратчи ташкилотлар ресурслардан самарали фойдаланишни кўриб 
чиқувчи ташкилий-техник чора-тадбирларни ишлаб чиқишлари, жонли 
меҳнат ва техникадан унумли фойдаланиш, бекор туриб қолишлар ва 
талофатларга йўл қўймасликлари керак. 
Ҳақиқий таннархни шакллантириш учун қоида бўйича қурилиш 
корхонаси бухгалтерияси томонидан бажарилган ишларни тўғри 
ҳисоб-китоб қилиш катта аҳамиятга эга. Бу ҳисоб-китоб одатда 
қурилиш тугагунча ўсиб борувчи услуб билан ҳар бир объект бўйича 
олиб борилади. Бу ерда қурилиш ташкилоти ҳамда буюртмачи ѐки 
унинг вакили томонидан имзоланган бажарилган ишларни қабул 
қилиш ишлари муқаррар фойда келтириши мумкин. Бажарилган 
ишлар ҳисоботини амалга ошириш вақтида мутлоқ ножўя ошириб 
ѐзишлар бўлиб, қурилиш қиймати ва таннархини сунъий ўстириш 
жавобгарликка тортилади. 
 
27
.3 Қурилишда фойда ва уни ҳисоблаш усуллари 
Фойда
 
– бу қурилиш корхонаси ишчиларининг қўшимча меҳнати 
билан топилган соф даромад ѐки даромад ва маҳсулотнинг тўла 
таннархи ўртасидаги фарқдир. У корхона молиявий ва ишлаб чиқариш 

---

433 
бирқарорлигини муҳим кўрсаткичи ҳисобланади. Фойда ҳисобига 
корхоналар ривожланади, ишчиларни моддий рағбатлантириш 
жамғармалари ташкил этилади, умуман хўжалик субъектлари ва 
давлат эҳтиѐжлари қондирилади. Ундан ташқари фойда олиш корхона 
рақобатбардошлигини муҳим шарти ҳам ҳисобланади. 
Инвестицион жараѐннинг турли босқичларида фойданинг 
қуйидаги турлари аниқланади: