10 тема. Ózgermes tochkaǵa iye sanlar ustinde kóbeytiw hám bóliw

Qosi’msha kodti’n’ tiykarg’i’ qa’siyetleri:

• 
  C on’ sanni’n’ qosi’msha kodlari’n qosi’w menen oni’n’ teris ma’nisleri qosi’msha kodti’n’ mashina birligi boladi’:
  

МЕ_Q = МЕ_K + 2⁰ = 10|0000,
Yag’ni’y san 10(eki) sanni’n’ razryad belgisinde;

• 
  Teris sanni’n’ qosi’msha kodi’ sanni’n’ tuwri’ kodi’n tolti’riwshi’ boli’p
  

mashina birligi МЕ_Q shekem tolti’radi’..
On’ sanni’n’ qosi’msha kodi’ oni’n’ tuwri’ kodi’ menen betlesedi. Teris sanni’n’ qosi’msha kodi’ oni’n’ keri kodi’na birdi qosi’w menen ani’qlanadi’.
Mi’sal:
san X₂ = –0,100102 → X_T = 110010 → X_K = 101101 → X_Q = 101110;
san Y₂ = +0,1011 → Y_T = 01011 = Y_K = Y_Q.
Mashina kodi’nda arifmetikali’q a’meller
Sanlardi’ keri ha’m qosi’msha kodlarda qosi’w yamasa ali’w arifmetikali’q qag’i’yda boyi’nsha ko’p razryadli’ sanlardi’ qosi’w a’meli menen ori’nlanadi’. Bul qag’i’yda belgisi bar razryadli’ sanlar ushi’n ha’m ori’nli’.
Keri ha’m qosi’msha kodlardi’n’ o’zara o’zgesheligi san belgisini ko’rsetiwshi razryadtan birlik razryadti’ ko’shiriw boli’p tabi’ladi’.
Sanlardi’ keri kodta qosi’wda 1 birlikti kishi razryadqa qosami’z, al qosi’msha kodta 1 birlikti u’lken razryadtan ko’shiremiz, aytqanday qosi’msha kod keri kodqa I birlikti qosi’w menen ori’nlanadi’.
Mashina sanlari’n qosi’w ha’m ali’w
Ali’w a’meli qosi’w a’melin keri yamasa qosi’msha kodqa tu’rlendiriw arqali’ ori’nlanadi’.Buni’n’ ushi’n tablicadan paydalanami’z.
Mashina sanlari’n qosi’w(ali’w)

Ori’nlanatug’i’n a’mel