10 тема. Ózgermes tochkaǵa iye sanlar ustinde kóbeytiw hám bóliw

Qosi’wg’a tu’rlendiriw

A + B	A + B
A – B	A + (–B)
–A + B	(–A) + B
–A – B	(–A) + (–B)

Tablicadan paydalani’p qosi’w a’melin ori’nlaw algoritmi:
1) qosi’li’wshi’ sanlardi’n’ razryadlari’ birdey boli’w kerek. Razryad setkasi’n ten’lestiriw ushi’n sanni’n’ putin bo’leginin’ shep ta’repin noller menen, bo’lshek bo’legin ten’lestiriw ushi’n on’ ta’repin nol sanlar menen tolti’rami’z.
2) razryad belgileri qosi’wda ha’m ma’nislerinde qatnasadi’;
3) kodlardi’ tu’rlendiriw sanlardi’n’ belgisin o’zgertiw menen ori’nlanadi’. Ma’niske iye emes noller ma’nislerin qosi’wdi’n’ uli’wma qag’i’ydasi’ boyi’nsha o’zgertedi.
4) u’lken razryadtag’i’ 1 di turlendiriw de keri kodti’ paydalang’anda bul birlik kishi razryadqa qosi’ladi’.  Qosi’msha kodti’ paydalang’anda 1 di ko’shiriw o’z ku’shin jog’altadi’. Belgi avtomatik tu’rde ani’qlanadi’, na’tiyje dastlepki kodqa ten’ boladi’.
Mi’sal:
1. Eki sandi’ qosi’w: А₁₀ = 7, В₁₀ = 16.
А₂ = +111 = +0111; В₂ = +10000.
Berilgen san ha’rtu’rli razryadlarg’a iye. Bulardi’ ten’lestiremiz:
[A₂]_п = [A₂]_ок = [A₂]_дк = 0|00111; [В₂]_п = [В₂]_ок = [В₂]_дк = 0|10000.
Keri yamasa qosi’msha kodta qosi’w birdey na’tiyje beredi:
0|00111
+0|10000
С₂ = 0|10111
С₁₀ = +23.
2. Eki sandi’ qosi’w: А₁₀ = +16, В₁₀ = –7 keri ha’m qosi’msha kodti’ ani’qlan’.
Tablicadag’i’ turlendiriwden А+(–В) paydalanami’z:
[A₂]_п = [A₂]_ок = [A₂]_дк = 0|10000;
[В₂]_п = 1|111 = 1|00111; [В₂]_ок = 1|11000; [В₂]_дк = 1|11001.