10-sinf. Biologiya

2-variant
1. Noto’g’ri fikrni belgilang? A)Devon davrining o`rtalarida kvakshaga o`xshash organizmlar kelib chiqqan

B) trias davriga kelib aguti sinfiga mansub organizmlar kelib chiqmagan

C)Umumiy degeneratsiya aromorfoz yo’li bilan paydo bo’lgan organizimlarning tuzilish darajasini oshirmagan holda muhitga moslashib olishini ta’minlaydi D)Barcha fikirlar to’g’ri

2. Ilk bor to`sh suyagi(a) va ko`krak toj suyagi(b) shakllangan erada paydo bo`lgan organizmlarni haozirgi vakillarini aniqlang.

1.kordait 2.sesarka 3.latimeriya 4.minoga 5.saur 6.rafleziya 7.o`rdakburun 8.sekvoya 9.pavituxa 10.siklob 11.laminariya 12.E.coli 13.achitqi

A.a-13,10,7,8; b-6,2,8 B.a-13,10,11,10; b-2,9

C.a-9,4,5,13; b-2,7,6 D.a-7,6; b-7,2

3. Tarmoqlangan hayvonlar qaysi tip vakillari hisoblanadi va ular qaysi muxitda yashagan? A) kovakichlilar-suv B) xordalilar -suv

C) xordalilar –quruqlik D) bo’g’imoyoqlilar –quruqlik

4. Mezosoma (a) ko`krak qafasi (b) changdon (c) urug`chi(d) kichik qon aylanish doirasi (w) qaysi hayot erasida paydo bo`lgan?

A) a-arxey; b,c-paleozoy; d-mezazoy; w-kaynazoy

B) a-arxey; b,c-paleozoy; d-mezazoy; w-paleozoy

C) a-arxey; bc,d-paleozoy; w-mezozoy;

D) a-arxey; b-paleozoy; c,d-mezozoy; w-paleozoy

5.Mangust…….

A)yirtqich sutemuzuvchi hisoblanib kemiruvchilarga mansub

B)yirtqich sutemuzuvchi hisoblanib suvsarsimonlarga mansub

C) yirtqichlar turkumining suvsarsimonlar oilasiga mansub suvda yashovchi

hayvonlarning bir turi.

D) Ilonlar oziqlanuvchi hayvon

6. Aromorfoz yo‘nalish tufayli organik olam evolyutsiyasida ... hosil bo‘lish jarayoni tеzlashgan. A) tur, kеnja tur, populyatsiya B) oila, tur, ekotip, nav C) turkum, sinf, tipD) avlod, urug‘, kеnja tur

7. Aromorfoz yo‘nalish uzoq davom etgan … asosida ro‘y bеrgan.

A) irsiy o‘zgaruvchanlik va tabiiy tanlanishB) irsiy o‘zgaruvchanlik va suniy tanlash

C) sun'iy tanlash va tabiiy tanlanish D) gеnom mutatsiyalar va modifikatsion o‘zgaruvchanlik

8. Pillaga o‘ralib yozda uyquga ketadigan umurtqali hayvonning dastlabki vakillari qaysi erada hosil bo‘lgan?

A)poleozoy erasining kembriy davri

B)poleozoy erasining devon davri

C)mezozoy erasining bo‘r davri

D)mezozoy erasining trias davri

9.Qaysi davrda yashgan hayvonlarda kelib quloq uch(ichki,o’rta tashqi) qismdan iborat bo`ldi?

A) perm B) devon C) yura D) trias

10. Odamdagi atavizm hodisasi(a) va odamdagi rudiment organlarni(b) belgilang.

A) a- uchinchi qovoq b- tanadagi tuklar

B)a- dumli bola b- sherbashara odam

C)a- Darvin do’mboqchasi b- tanadagi tuklar

D)a- sherbashara odam b- tanadagi tuklar

11. Uning bo‘yi 170 sm, miyasining hajmi 800–1100 sm³ bo‘lgan.Toshdan, suyakdan qurollar yasagan, olovdan foydalanishni bilgan va jamoa bo‘lib yashagan, odamlarga xos belgilarni ajrating?

A) 1891-yili gollandiyalik olim Dyubua Yava orolidan pitekantrop (maymun odam)ning suyak qoldiqlarini topilgan

B) Unga neandertal odam deb nom berilgan.

C) Kromanyon g’oridan topilgan.

D) Uning peshanasi qiyali bo‘lib, iyagi yaxshi rivojlanmagan

12. Allofen bu-

A) gen mutatsiyalari emas, balki somatik gibridizatsiya yoki transplantatsiya natijasida hosil bo‘lgan, genetik jihatdan aralashgan fenotip.

B) tayoqchasimon ko‘rinishga ega bo‘lgan bakteriyalar yig`indisi

C) tasodifiy sabablar ta’sirida populatsiya genetik tuzilishining

O’zgarishi – genetik avtomatik jarayon.

D) hujayralarning bo‘linishidan hosil bo‘lgan, deyarli ixtisoslashmagan

hujayralar

13. Yirtqichlar turkumining suvsarsimonlar oilasiga mansub suvda yashovchi

Hayvonga xos belgini ajrating?

A) Ch. Darvin «Bigl» kemasidagi safari chog‘ida

Janubiy Amerikada bu hayvonga duch kelgan

B) Tirnoqlari maxsus xaltachaga kirib turadi
C) mangust bilan bir xil muhitda uchraydi

D) yirtqichlar sinfiga mansub

14. Quyidagi o‘simliklarni evolutsion taraqqiyoti bo'yicha to'g'ri ketma-ketlikda joylashtiring.

1) kuksoniya; 2) magnoliya;

3) xrokokk; 4) kalamit; 5) kordait;

6) laminariya.

A) 3, 6, 1, 4, 5, 2 B) 1, 3, 4, 6, 5, 2

C) 3, 1, 6, 5, 4, 2 D) 3, 4, 5, 1, 6, 2

15. Hayotning biokimyoviy evolyutsiyasi to‘g‘risidagi nazariya bo‘yicha biologik evolyutsiya ketma-ketligi to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni toping.1)biologik monomerlarning abiogen usulda sintezlanishi; 2)koatservatlarning hosil bo‘lishi; 3)birlamchi atmosferada ammiak, metan, uglerod oksidlari, vodorod sulfid, suv bug'larining hosil bo‘lishi; 4) matritsali sintezning amalga oshishi; 5)protobiontlarning hosil bo'lishi; 6) birlamchi ko‘k- yashil suvo'tlarning kelib chiqishi; 7) organizmlarning aerob usulda nafas olishi; 8) eukariot organizmlarning kelib chiqishi; 9) polipeptidlar, polinukleotidlarning sintezlanishi; 10)abiogen usulga ATFning paydo bo‘lishi.

A)3, 1, 9, 2, 5, 10 B)5, 10, 4, 7, 6, 8

C)4, 6, 7, 8 D)3, 2, 1, 5, 9

16. Perm davrida tashqi muhit, organizmlar uchun

qanday ta'sir (a) ko'rsatgan va oqibatda qanday

aromorfoz (b) vujudga kelgan?

A) a-dengiz chekinib quruqlikning ortishi; b- stegotsefallarni paydo bo’lishi B) a-suv muhiti ko’payib, iqlim mo’tadil bo’lishi: b-qalqondorlarningpaydo bolishi: C) a-iqlimning sovuq bo’lishi; b-reptiliyalar

kelib chiqishi:

D) a-quruq va sovuq havo

ta’siri ortgan, b-kalamitla kelib chiqishi

17. Proterozoy (a) va mezozoy (b) eralari uchun xos bo'lgan

xususiyatlarni aniqlang. 1) hayvonlarning faqat

xordasiz vakillari yashagan:

2) hayvonlarda dastlab jabra so’ngra xorda hosil

bo'ladi; 3) hayvonlarning ko’pchligi radial

simmetriyaga ega bo'lgan: 4) qushlarning tuzilishi

hozirgi zamon qushlari bilan bir xil bo'lgan; 5) quyosh

nuri to’g’ridan-to’g’ri o’simliklar bargiga tushganligi

sababli yopiq urug’lilar yaxshi rivojlanga

6) hayvonlarning qorin tomoni oziq tutish vazifalarini

bajargan; 7) suvo’tlar tamoman tabaqalanib fotosintez

qilishga moslashgan; 8) tuxum qo’yuvchi, ammo

bolasini sut bilan boquvchi hayvonlar paydo bo’lgan:

A) a-6, 7: b-5,8B) a-1,3.6; b -4,5,8

C) a-3,4,7: b -5,6,8 D) a -5.8: b-6. 7

18. Fotosintezning evolutsiyadagi ahamiyati haqida

noto’g’ri ma'lumotni aniqlang.

A) fotosintez atmosferani O² bilan boyitadi

B) fotosintez avtorof oziqlanuvchi organizmlar orasida

raqobatni kamaytirdi

C) organizmlarni abiogen hosil bo luvchi moddalar

uchun kurashishni kuchaytirdi

D) tirik organizmlarni ultrabinafsha nurlaridan

himoyalanishiga olib keldi

19. Tirik mavjudotlarni yangi muhit sharoitlarida keng

doirada yashashga imkon beruvchi omil bu...

A) aromorfozB) idioadaptatsiva

C) yashash uchun kurash D) hamtovoqlik

20. Qaysi davrlarda ochiq urug‘li o‘simliklar paydo

bo‘lgan (1), hukmronlik qilgan, (2) va kamaygan (3).?

a) bo‘r; b) yura; c) trias; d) toshko‘mir; e) perm; f)devon

A) 1f, 2 d, 3 a B) 1 e, 2 c, b 3 a

C) 1 f, 2 b, 3 D) 1 d, 2 c, b 3 a

21. Qaysi belgilar yassi chuvalchanglarda aromorfoz (a) va umumiy degeneratsiya (b) natijasida vujudga kelgan?

1) planariyada uch shoxli ichak hosil bo'lishi; 2) bir uchi berk ayirish naychalari; 3) oziqni tana yuzasi bilan shimib olishi; 4) harakatlanish a’zosinmg yo’qligi; 5) nerv hujayralari; 6) tuxumdon va unig'don; 7) qizilo’ngach; 8) nerv nayi

A) a-6.7; h-3,2 B) a-1,8.6; b-3.4

C) a-5.8; b-3,2 D) a-1.2; b-3,4

22. Labi yupqa bo’lgan irq vakillarining….. A) Burni keng bo’ladi B) Sochi qattiq bo’ladi

C) Burni tor bo’ladi D) Sochi jingalak bo’ladi

23. Kodominantlik…

A) geterozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida har

ikkala allelning ishtirok etishi

B) gomozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida har

ikkala allelning ishtirok etishi.

C) geterozigota organizmda belgining yuzaga chiqishida bir

allelning ishtirok etishi.

D) qarindosh bo‘lmagan turlarda o‘xshash muhit sharoitlarida

yashashga moslanish sifatida o‘xshash belgilarning mustaqil holda rivojlanishi.

24. Yashash uchun kurash va tabiiy tanlanish natijasida Perm davrida xordalilar tipiga mansub hayvonlarda sodirbo'lgan aromorfozlarni aniqlang.

a) terming qalinlashishi; b) quruqlikda tuxum qoyish;

c) tashqi quloq paydo bo'lishi; d) pirpiraydigan uchinchi qovoq hosil bo'lishi; g) qovurg'alar paydo bo'lishi; f) o'pka bo'shlig’ining kengayishi

A)a.c.g В)b,c,d,g C)c,d,g D) a,c

25.Reduksiya –

A) ontogenezning boshlang‘ich davrida yoki ajdodlarda normal

rivojlangan organning rivojlanmaganligi yoki butunlay yo‘qolishi.

B)Ularga ko‘richakning chuvalchangsimon o‘simtasi, dum umurtqalari, qisqarish faoliyatini yo‘qotgan dum muskullari,dumli bola misol bo`ladi.

C) analog,gomolog organlar misol bo`la oladi.

D) suvdan quruqlikka organizmlarning moslashuvi

26. Zarpechak urug’ining o’txo’r hayvonlarning oziqlanish organlarida hazim bo’lmasligi qaysi jarayonga misol bo'ladi? A) biologik progress-shakl yuksallshi

B) biologik progress-о 'ziga xos moslanish

C) biologik progress-tubanlashish

D) biologik regress-umumiy degeneratsiya

27. Evolyutsiya davomida to’garak chuvalchanglarda paydo bo’lgan proggressiv o’zgarishlarni aniqlang?

1) tana bo’shlig’i; 2) oshqozon; 3) o’rta va keying ichak; 4) anal teshigi; 5) qon aylanish sistemasi; 6) kipriklar bilan ta’minlangan varonkasimon ayirish sistemasi; 7) halqum usti va osti narv tuguni, qorin nerv zanjiri

A) 1,2,3,4,7 B) 1,3,2 C) 1,4D) 1,4,5,6

28. Quyidagi keltirilgan misollarning qaysilari idioadaptatsiyaga misol bo’lmaydi?

1) kemiruvchilarda kurak tishining o’sishi; 2) jinsiy ko’payishning paydo bo’lishi; 3) hasharotxo’r sutemizivchilarning quruqlikda yashovchi formalarini kelib chiqishi; 4) sudralib yuruvchilarda ichki urug’lanish; 5) lansetnikda naysimon nerv sistemasininh paydo bo’lishi; 6) jigar qurtining tanasining barsimon shakl.

A) 2,4,6 B) 1,3,6 C) 2,4,5 D) 1,3,5

29. Hozirgi vaqtdagi hasharotxo’rlar turkumining 2 ta turdan iborat suvda hamda quruqlikda tarqalgan vakillarini biologik qonuniyat bilan mos ravishda belgilang

a-biologik progress b-biologik regress

1) tipratikan; 2) sakrovchi; 3) krot; 4) vixuxol; 5) yerqazar; 6) kutora;

A) a-3,4,5 B) b-3,4C) a-2,6,5 D) b-1,2

30. Shimoliy-sharqiy irqdan qaysi irq kelib chiqqan irq odamlari uchunxos belgilarni ajrating? A)terisi qora mag‘iz, sarg‘ish, ko‘zlari qo‘y ko‘z, sochlari tekis, qattiq va qora, yuqorigi qovog‘i osilgan

B) terisi qora, sochlari jingalak, qora, burni keng va yassi, qo‘y ko‘z.

C) Ko‘pchilik vakillarida qalin lablari kalla skeletining jag‘ qismidan turtib chiqqan bo‘ladi.

D) ko‘zlariko‘kyokikulrang-yashil, lablariyupqa, burniingichka, erkaklaridasoqol-mo‘ylovlari

yaxshi o‘sadi.