10 mavzu: stressni bartaraf etish bo’yicha o’yin va rollli o’yinlarni o’tkazish

Vahima 
– 
vas-vasa
. Bunda odam vahimaga tushadi, har xil xayollarga 
boradi. O’tib ketgan yomon voqeani eslab siqilishi yoki bo’lar-bo’lmas narsalarni 
o’ylashi, hali sodir etilmagan, aytib bo’lmaydigan yomon fikrlarga borib 
vahimaga tushish. Bu narsalar ichki holatni o’zgartirib, xotirjamlikni yo’qotadi. 
Bunda odamning faolligi yo’qolib o’zini qo’lga ololmaydi. Bunday narsalarni 
og’riq bilan tenglashtirish mumkin. 
Vahimani keltirib chiqargan narsa kerakli axborotning yetishmasligidan, 
dunyoqarashning torligidan yoki kelgan to’g’ri maslahatni ana shu vahimani 
keltirib chiqargan sababga qarama-qarshiligi va uni battar oshirishi vahimani 
avjga chiqaradi. 
Monotoniya 
– stressning qarama-qarshi holatidir. Masalan, bu holat ko’proq 
ishda, shaxsiy hayotda kuzatiladi. Har kuni bir xil ishni qayta-qayta bajarish 
natijasida odam monotoniya holatiga tushib qoladi. Bu holat insonda zerikish, 
loqaydlik, hayotga nisbatan qiziqishni kamaytiradi, tashqi qiyofasida g’amginlik, 
nimadandir norozilik alomatlari kuzatiladi. Buning natijasida shaxsda iroda, 
fikrlash qobiliyati sustlashadi, maqsadga yetish uchun harakat kamayadi. Shaxsda 
miyaning tormozlanish natijasida tevarak – atrofdan kelayotgan ongsiz signallarni 
qabul qilmasdan faqat o’z joniga qasd qilishni maqsad qilib qo’yadi. 
Monotoniyaga chalingan shaxslar ustidan kuzatuv olib borilganda alaxsirash, 
gallyutsinatsiyalar, xuddi xayolida nimanidir suzib ketayotgandek bo’ladi, 
xavotirlanadi. 
Yolg’izlik 
– keyingi turdagi qiyin holatlaridan biri. Yolg’izlik natijasida 
odam o’zi bilan o’zi muloqot qiladigan holatga tushib qoladi. Uzoq vaqtda 

---

yolg’izlikda qolgan inson haqiqiy nevroz kasalligiga chalinishi mumkin. Mana 
shu holatga tushgan shaxslarni 3 guruhga bo’linadi: 
Birinchi guruh: 18-28 yoshgacha bo’lgan yoshlarda bu holat quyidagi holat 
bilan kuzatiladi (oilasidan yiroqda bo’lish, masalan, boshqa shaharga ishga borishi 
yoki o’qishga, sevgilisidan ajralish). 
Ikkinchi guruhga 29-38 yosh va uchinchi guruhga 39-55 yoshda bo’lganlarda 
krizis holat kuzatiladi. Masalan, oilasidan, yaqin odamidan ajralish (o’lim). 
Bunday holatda inson o’zini tushkunlikka tushib qolishi, ya’ni hayotda hech 
kimga kerakmasdek, yurak siqilishi, chorasiz, kelajakka ishonchsiz bo’lib qoladi.