10-mavzu. Kapital qo’yilmalar va kapital bozori. Korxonalar faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish. Iqtisodiy renta

Uzoq muddatli oraliqdagi investitsiya. Asosiy kapitalga qo’yilgan investitsiyalar asosan uzoq muddatli bo’ladi. Asosiy kapitalning xizmat qilish, ya’ni undan foydalanish muddati mavjud bo’lib, u chegaralangan bo’ladi. Asosiy kapital xizmat ko’rsatish muddati davomida firma uchun daromad keltiradi.
Uzoq muddatli oraliqdagi kapital qo’yilmadan olinadigan foydani hisoblash uchun asosiy kapitalning xizmat ko’rsatish muddatini va undan foydalanish davomida har yilda olinadigan daromadni bilish kerak bo’ladi.
Faraz qilaylik, - investitsiyani chekli qiymati, -xizmat ko’rsatish yilida asosiy kapitaldan olinadigan chekli (qo’shimcha) daromad. U holda birinchi yil uchun kapitalning chekli oqlash normasini quyidagi formula orqali hisoblash mumkin:
Demak, bugungi bir so’mlik kapitalning qiymati yilning oxiriga kelib so’mga teng bo’ladi, agar u bir yil davomida so’mlik foyda keltirsa.
Agar chekli kapital qiymati 1000 so’m va chekli kapitalning bir yildan keyin umumiy foydaga qo’shadigan chekli hissasi 1300 so’m bo’lsa, chekli oqlash normasi quyidagiga teng.
(1) formuladan foydalanib yozamiz:
Bugungi bir so’mlik kapital qiymati yil oxirida so’mga teng bo’ladi.
Agar ssuda foizi stavkasi bo’lsa, sof oqlash normasi bo’ladi.
Agarda so’m va berilgan bo’lsa, ni topish mumkin bo’ladi.
Ikkinchi yil uchun esa
yoki
Bir yillik investitsiyaning qiymati yilning oxiriga kelib quyidagini tashkil qiladi, (1) dan foydalanib quyidagini yozamiz:
Ikkinchi yil uchun esa
Ixtiyoriy yil uchun kapitalning qiymati quyidagicha aniqlanadi: