10-мавзу. Жамиятнинг ижтимоий соҳаси ва давлатнинг ижтимоий сиёсати

10-мавзу. Жамиятнинг ижтимоий соҳаси ва давлатнинг ижтимоий сиёсати
10.1. Жамиятнинг ижтимоий соҳаси, унинг мазмуни ва ижтимоий ривожланишдаги роли.
Ижтимоий соҳа- ижтимоий ҳаётнинг нисбатан мустақил соҳаси, унда хилма-хил ижтимоий манфаатлар ва ижтимоий субъектларнинг муносабатлари амалга ошади, шахснинг ижтимоий шаклланиши юз беради; шу билан бир вақтда ижтимоий неъматлар етказиб бериш ва хизматлар кўрсатишда банд бўлган кишилар фаолиятининг соҳаси “ижтимоий мунособатлар” маъносидан анча кенг, чунки моддий негиз ва ижтимоий муносабатларни амалга оширувчи кишиларни қамраб олади.

Ижтимоий ёрдам меҳнатга лаёқатсиз ёки қарамоғида болалар бўлганлиги учун ишлай олмайдиганларга ёрдам кўрсатишни ифодалайди.Ижтимоий ёрдам асосан давлат бюджетидан молиялаштирилади ва хайрия, яъни социал трансфертлар ҳисобланади. Ижтимоий ёрдамнинг намоён бўлиш шакллари қуйидагилардан иборат:

• 
  кам таъминланган оилаларга нафақалар;
  
• 
  болали оилаларга нафақалар;
  
• 
  ногиронларга нафақалар;
  
• 
  озиқ-овқат талонлари;
  
• 
  уй-жой хўжалигига дотациялар.
  

Ижтимоий суғурта пенсияга чиқиш, вақтинчалик меҳнат лаёқатини йўқотиш ва ишсизлик билан боғлиқ бўлган иш ҳақини йўқотишларни қоплашни ифодалайди. Ижтимоий суғурта иш ҳақидан ижтимоий ажратмалар ҳисобидан молиялаштиради ва топилган ҳуқуқ ҳисобланади.Унинг намоён бўлиш шакллари қуйидагилардан иборат:

• 
  пенсия;
  
• 
  ишсизлик бўйича нафақа;
  
• 
  тиббий суғурта.
  

Ижтимоий хизматлар соҳаси инсон капиталини шакллантириш ва инвестициялашда муҳим аҳамиятга эгадир.Ижтимоий хизматлар ўз ичига қуйидаги соҳаларни олади:

• 
  таълим;
  
• 
  соғлиқни сақлаш;
  
• 
  маданият, спорт;
  
• 
  меҳнат биржаси хизматлари.
  

Ижтимоий соҳа амал қилишининг мақсади таксимлаш функцияларини амалга ошириш мехнанизмлари ёрдамида маълум бир минтақа (ҳудудда) инсоннинг ижтимоий манфаатларини рўёбга чиқаришнинг ягона ижтимоий-иқтисодий майдонни шакллаштиришдан иборатдир. Ижтимоий соҳада иқтисодий фаолият таркиби давлат, ижтимоий, аралаш, хусусий секторлардан иборат.