10-мавзу: Бюджет солиқ сиёсати

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

• Мувозанатли даромадлар даражасига солиқларни камайтириш мультипликатив таъсир кўрсатади. Солиқлар миқдорини ΔT га камайтирсак, тасарруфдаги даромад даражаси ΔТ га ошади. Истеъмол харажатлари мос тарзда ΔTх b (бу ерда b-истеъмолга чегаравий мойиллик) миқдорга ошади ва у режалаштирилган харажатлар эгри чизиғини юқорига силжитади, миллий ишлаб чиқариш ҳажмини эса ΔУ га оширади.
• Солиқ мультипликация самараси давлат харажатлари сингари солиқларнинг бир марта ўзгариши оқибатида истеъмолнинг бир неча бор ўзгаришига боқлиқ.
• Т↓(ΔT) Yd↑ (ΔYd= -ΔT) C↑ (ΔC=b(-ΔT)) E↑ (ΔE=b(-ΔT))  Y↑ (ΔY=b(-ΔT) C↑ (ΔC=b(b(-ΔT)) E↑ (ΔE=b2(-ΔT)) Y↑ (ΔY=b2(-ΔT)) C↑ (ΔC=b(b2(-ΔT))) ва ҳ.к.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

• Демак, солиқ мультипликаторини қуйидагича тасвирлаш мумкин:
• ΔY - b
• ----------- = -------
• ΔT 1- b
• Агар давлат бюжетига барча солиқ тушумлари жорий даромад–Y динамикасига боғлиқ деб ҳисобласак солиқ функцияси Т = tY – кўринишни олади. Бу ҳолатда истеъмол функцияси қуйидаги кўринишга эга бўлади:
• С=a+b(Y-tY)= a+b(1-t) Y,
• Солиқ мультипликатори эса қуйидаги кўринишни олади:
• -b
• mt = -----------
• 1-b(1-t)
• Бу ерда: mt – ёпиқ иқтисодиёт учун солиқ мультипликатори.

2. Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.

• Тўлиқ солиқ функцияси T=Ta+tY кўринишга эга.
• Ta – автоном солиқлар (масалан, мулкка, ерга солиқлар).
• Тўлиқ солиқ функциясини эътиборга олсак, истеъмол функцияси қуйидаги кўринишга эга бўлади:
• С=a+b[Y-(Ta+tY)]
• Иистеъмол функциясининг Ушбу шаклини ҳамда соф экспорт функциясини ҳисобга олиб очиқ иқтисодиёт учун солиқ мультипликаторини ҳисобласак у
• -b
• mt = ------------------ кўринишини олади.
• 1-b(1-t)+ m’