10-Mavzu: Asosiy faoliyatning boshqa jarayonlaridan olingan daromad va xarajatlar tahlili reja: Asosiy faoliyatning boshqa jarayonlaridan olingan daromad va xarajatlar tahli

Ko’rsatkichlar	Utgan yili	Hisobot yili
Farqi (+,-)
1	2	3	4	5
1	Mahsulot (ish, xizmat)lar sotishdan olingan sof tushum, ming so’m	1452513	3040381	+1587868
2	Sotilgan mahsulot (ish, xizmat)larning ishlab chiqarish tannarxi, ming so’m	929608	2168322	+1238714
3	Mahsulot (ish, xizmat)lar sotishdan olingan yal’i foyda, ming so’m	522905	872059	+349154
4	Sof foyda, ming so’m	30243	25400	-4843
5	Asosiy vositalarning o’rtacha yillik qiymati (qoldiq qiymatda), ming so’m	80892	91253	+10361
6	Oborot mablaglarining o’rtacha yillik qiymati, ming so’m	531756	689066	+157310
7	Korxonaning jami mulki, ming so’m	718546	892557	+174011
8	O’zlik mablaglari manbai, ming so’m	460499	729410	+268911
9	Qarz mablag’lari, ming so’m	258047	163147	-94900
10	Mahsulot sotish rentabelligi, %	36,0	28,68	-7,32
11	Asosiy vositalar rentabelligi, %	37,98	27,83	-9,55
12	Oborot mablag’lari rentabelligi, %	5,69	3,69	-2,0
13	Ishlab chiqarish tannarxi rentabelligi, %	56,25	40,22	-16,03
14	O’z mablag’lari rentabelligi, %	6,57	3,48	-3,09
15	Mol-mulk rentabelligi, %	4,21	2,85	-1,36
16	Umumiy rentabellik, % (4/5+6)*100	4,94	3,25	-1,69
17	Qarz mablag’lari rentabelligi, %	11,72	15,57	+3,85

Yuqoridagi jadval ma`lumotlaridan ko’rinadiki, biz tahlil qilayotgan xo’jalik sub`ektida hisobot yilida o’tgan yilga nisbatan aksariyat rentabellik turlari bo’yicha ‘asayish kuzatilgan. Bu shundan dalolat bermoqdaki, korxonaning samaradorligi ‘asayib borayotganligidan hamda uning moliyaviy holati yomonlashayotganligidlan dalolatdir. Ma`lumotlardan ko’rinadiki, joriy yilda mahsulot (ish, xizmat)larni sotishdan olingan sof tushum miqdori +1587868 ming so’mga ortgan bo’lsada, bunga mos ravishda mahsulotlarning ishlab chiqarish tannarxi ham, boshqa turdagi aktivlar ham o’sgan. Sof foyda miqdori esa o’tgan yilga nisbatan 4843 ming so’mga kamaygan. Natijada aksariyat rentabellik ko’rsatkichlarida ‘asayish tendentsiyasi hosil bo’lgan. Korxonada faqatgina qarz mablag’lari rentabelligi 3,85 foizga o’sishi kuzatilgan xolos. Korxona ma`muriyati rentabellik ko’rsatkichlarini yaxshilash choralarini ko’rishi lozim bo’ladi. Aks holda, korxonaning moliyaviy holati tang ahvolga tushib qolishi mumkin.

Rentabelliko’zgarishigata`siretuvchi omillarniquyidagijadvalma`lumotlariasosidahamaniqko’rishmumkin.
11-jadval


Mol-mulk rentabelligi va uning o’zgarishiga ta`sir etuvchi omillar tahlili

Ko’rsatkichlar	O’tgan yili	Shartli ko’rsatkich (rentabellik)	Hisobot yili	Jami o’zgarish (+,-)	Shu jumladan
					Foydani o’zgarishi hisobiga	Mol-mulk qiymati-ning o’zgarishi hisobiga
1	2	3	4	5	6=4-3	7=3-2
Rentabellik, %	4,21	3,53	2,85	-1,36	-0,68	-0,68

Biz tahlil qilayotgan korxonada hisobot yilida mol-mulk rentabelligi o’tgan yilga nisbatan 1,36 foizga ‘asaygan. Bunga asosan ikkita omil, ya`ni, sof foyda miqdorining o’zgarishi hamda mol-mulk qiymatining o’zgarishi ta`sir etgan. Ma`lumotlardan ko’rinadiki, sof foydaning hisobot davrida kamayganligi hisobiga mol-mulk rentabelligini o’tgan yilga nisbatan 0,68 foizga ‘asayishiga, mol-mulk qiymatining joriy davrda o’zgarganligi esa 0,68 foizga ‘asayishiga olib kelgan. Bunday natijalar odatda korxona uchun salbiy holat sifatida baholanadi. Shu sababli korxona ma`muriyati rentabellikni oshirish choralarini va mavjud imkoniyatlarni izlab to’ishi lozim bo’ladi.

Amaliy mashg’ulot


1- jadval
Moliyaviy natijalar dinamikasini tahlili

Ko’rsatkichlar__O’tgan_yil__Hisobot_yili'>Hisob-lash tartibi	Ko’rsatkichlar	O’tgan yil	Hisobot yili	Farqi, (+.-)	O’sish sur’ati, %
+	Mahsulot (tovar, ish va hizmat)larni sotishdan sof tushum
-	Sotilgan mahsulot tannarxi
=	Mahsulot sotishdan yal’i foyda
-	Davr xarajatlari
+	Asosiy faoliyatning boshqa daromadlari
=	Asosiy faoliyatning foydasi (zarari)
+	Moliyaviy faoliyatning daromadlari
-	Moliyaviy faoliyat bo’yicha xarajatlar
=	Umumxo’jalik faoliyatining foydasi (zarari)
±	Favqulodda foyda (zararlar)
=	Soliq to’lagunga qadar foyda (zarar)
-	Daromad (foyda) solig’i
-	Foydadan boshqa soliqlar va yig’imlar
=	Hisobot davrining sof foydasi

Axborot manbai: Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot (sh-2)
Xulosa._________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2- jadval
Korxona daromadinitarkibi, tuzilishiva dinamikasinitahlili

Ko’rsatkichlar	Daromadlar tarkibi, ming so’m			O’sish sur’ati, %		Jamiga nnsbatan, %
	O’tgan yil	Xiso-bot yili	O’zga-rishi			O’tgan yil	Xiso-bot yili	O’zga-rishi
A	1	2	3		4	5	6	7
Jami daromadlar						100	100
SHu jumladan
1. Mahsulot sotishdan kelgan tushum
2. Asosiy faoliyatning boshqa daromadlari
3. Olingan dividendlar
4. Foiz shaklidagi daromadlar
5. Uzoq muddatli ijara (lizing)dan daromadlar
6. Valyuta kursi farqidan daromadlar
7. Moliyaviy faoliyatning boshqa daromadlari
8. Favqulodda foyda