10-ma’ruza. Yorug‘lik interferensiyasi. Yorug‘lik dispersiyasi. TABIIY VA QUTBLANGAN Yorug‘lik



Download 1,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/15
Sana26.04.2022
Hajmi1,36 Mb.
#583175
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15
Bog'liq
10-Ma'ruza

YOruglik dispersiyasi

Modda sindirish ko‘rsatkichining yorug‘lik chastotasiga (to‘lqin 
uzunligi 
λ
ga) bog‘liq bo‘lishligi dispersiya deb ataladi: 
)
(
λ
n
n
=
. Nazariya shuni ko‘rsatadiki,
n
quyidagi ko‘rinishga ega ekan: 
2
2
0
0
2
0
2
1
1
ω
ω
ε

+
=
m
e
n
n
0
ε
- elektr doimiysi
e
-elektron zaryadi,
m
-elektron massasi, 
0
n
-moddadagi atomlar 
konsentratsiyasi, 
0
ω
-atomdagi elektronning rezonans chastotasi, 
ω
-yorug‘lik chastotasi. 
YOrug‘likning to‘lqin nazariyasidagi yozilgan yorug‘likning ikki muxim xususiyatlari bu: 
intensivlik (yoki yorqinlik) va rang. Birlik yuzadagi birlik vaqtda o‘tgan energiya yorug‘lik 
intensivligi deb ataladi, va xar qanday to‘lqin kabi, to‘lqinning amplitudasi kvadrati bilan 
bog‘liq. Rang yorug‘likning
𝔣𝔣
chastotasiga eki yorug‘likning 
𝜆𝜆
to‘lqin uzunligiga bogliq.(Eslang, 
𝜆𝜆𝔣𝔣
=
𝑐𝑐
= 3.0 
𝑥𝑥
10
8
m/s). Bizning ko‘zlarimiz seza oladigan, ko‘rinadigan yorug‘lik chastotasi 4 
x 10
14
Hz dan 7.5 x 10
14
Hz orasida bo‘ladi, havoda to‘lqin uzunliklari 400 nm dan 750 nm gacha 
bo‘ladi. Bu ko‘zga ko‘rinadigan spektr deyiladi va 10.12- rasmda ko‘rsatilganidek unda 
binafshadan tortib qizilgacha turli ranglar mavjud bo‘ladi. 


10.12-. rasm. Ko‘zga ko‘rinadigan yorug‘lik spektri, havodagi turli ranglarning to‘lqin 
uzunliklari va chastota darajalarini ko‘rsatadi.
To‘lqin uzunligi 400 nm (= binafsha) dan kichik bo‘lgan (xavoda) yorug‘lik ultrabinafsha (UB) 
deyiladi, va to‘lqin uzunligi 750 nm (=qizil) dan uzun bo‘lgan yorug‘lik infraqizil (IQ) deb 
ataladi. Garchi inson ko‘zi UB va IQ ni sezmasa xam, ba’zi-bir fotografik filmlar va detektorlar 
uni sezadi. 10.13- rasmda ko‘rsatilganidek prizma kamalakdagi oq rangni ajrata oladi. 10.14- 
rasmda bir nechta materiallarda ko‘rsatilganidek, bu, materialning sindirish ko‘rsatkichi to‘lqin 
uzunligiga bog‘liq bo‘lgan holatda sodir bo‘ladi. Oq rang ko‘zga ko‘rinadigan barcha to‘lqin 
uzunliklarining aralashmasidan tashkil topgan bo‘ladi va prizma tushganda 9.3- rasmdagi kabi 
bo‘ladi, turli uzunlikdagi to‘lqin uzunliklari turli darajada og‘gan bo‘ladi. 
10.13- rasm Prizmadan o‘tuvchi 
oq yorug‘lik ranglarga ajraladi. 
10.14- rasm. Sindrish ko‘rsatkichi to‘lqin 
uzunligi funksiyasi bo‘yicha 
Kalta to‘lqin uzunliklari sindirish ko‘rsatkichi yuqori bo‘lgani uchun, 10.15 -rasmda 
ko‘rsatilganidek binafsha rang yorug‘liklar eng ko‘p sinuvchi va qizil rang yorug‘liklar eng kam 
sinuvchi hisoblanadi. To‘liq spektr ichi bo‘ylab oq yorug‘likni tarqalishi dispersiya deb ataladi. 
Tomchi suv kabi, kamalaklar dispersiyaga yaqqol misol bo‘la oladi. Siz tomayotgan suv 
tomchisiga orqangizda quesh turganda qarasangiz, kamalakni ko‘rishingiz mumkin. 

Download 1,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish