10-ma'ruza. Bilimlarni taqdim etishning freymli modellari Reja

Tajriba orttirish uchun misol. Lingvistik o`zgaruvchilarni qo`llash imkoni mavjud bo`lgan mahsuliy-freymli ekspert tizimlari bilan ishlash.
EsWin – Ekspert qobig`i. ESWin v. 1.0 – lingvistik o`zgaruvchilarni qo`llash imkoni mavjud bo`lgan mahsuliy-freymli ekspert tizimlari bilan ishlash uchun mo`ljallangan dasturiy qobiqdir.
Tavsiflanayotgan dasturiy qobiq xususan o`z ichiga lingvistik o`zgaruvchilarni olgan freymlarni ma’lumotlar strukturasi kabi ishlatishning mahsuliy-qoidalar izohi asosida teskari mantiqiy xulosa usulida masalalarni yechishga mo`ljallangan.
Bilimlar bazasi. Bilimlar bazasi freymlar va mahsuliy-qoidalar naboridan iborat. Bilimlar bazasini tashqi ifodalash formati (matnli faylda) quyidagi ko`rinishda bo`ladi:
TITLE =
COMPANY =
FRAME // freym

ENDF
.
.
.
FRAME // freym
< freymni tavsiflash >
ENDF
RULE // mahsuliy-qoida

DO

ENDR
.
.
.
RULE // mahsuliy-qoiada
< qoida shartlarini tavsiflash >
DO
< qoida natijalarini tavsiflash>
ENDR
Bilimlar bazasi ikki qismdan iborat: doimiy va o`zgaruvchi. Bilimlar bazasining o`zgaruvchi qismi ma’lumotlar bazasi deb ataladi va u mantiqiy xulosa natijasida olingan faktlardan iborat bo`ladi. Ma’lumotlar bazasidagi faktlar doimiy emas. Ularning miqdori va mohiyati mantiqiy xulosa jarayoni va natijasiga bog`liq.
Bilimlar bazasi ekspert qobiq bilan ish boshlashdan oldin matnli faylda bo`ladi. *.klb_(KnowLedge_Base'>*.klb (KnowLedge Base) kengaytmali fayllarda freymlar va mahsuliy-qoidalar (bilimlar bazasi) saqlanadi. Dasturiy qobiq bilan ishlashni boshlashda bunday kengaytmali fayllar albatta mavjud bo`lishi lozim. Bu fayl foydalanuvchi tomonidan maxsus redaktor yordamida yoki qo`lda yaratiladi.
*.dtb (DaTa Base) kengaytmali faylda mantiqiy xulosa (ma’lumotlar bazasi) jarayonida olingan faktlar saqlanadi. Dasturiy qobiq bilan ishlashni boshlashdan avval bu faylning albatta mavjud bo`lishi shart emas. Ma’lumotlar bazasi mavjud bo`lgan fayl mantiqiy xulosa jarayonida dasturiy qobiq tomonidan yaratiladi.
Bu ikki fayllar ismlarining birinchi qismlari bir-biriga to`g`ri keladi. Dasturiy-qobiq bilan ishlash vaqtida (bazaning operativ xotirasiga yuklagandan so`ng) *.klb kengaytmali fayldagi freymlar va mahsuliy-qoidalar o`zgarmas bo`lib qoladilar.
*.dtb kengaytmali fayllardagi faktlar mantiqiy xulosa jarayonida o`zgarishi mumkin (mahsuliy-qoidalar ishlashi yoki foydalanuvchi bilan suhbatlashishi natijasida o`z ahamiyatini yuzaga keltirishi, o`chirishi yoki o`zgartirishi mumkin).
Bilimlar bazasiga oid misol:
TITLE = bilimlarni taqdim etish uchun usulni tanlash uchun
FRAME = Maqsad
bilimlarni taqdim etish usuli: ()
ENDF
FRAME = Turi
Yechilayotgan masalalar: (tashxis; loyihalashtirish)
ENDF
FRAME = qo`llanilish sohasi
[Qo`llanilish sohasi qanday?]: (tibbiyot;
hisoblash texnikasi)
ENDF
FRAME = harakat
xabar: ()
ENDF
RULE 1
= (soha. qo`llanilishi; tibbiyot)
= (Turi.yechilayotgan masalalar; tashxis)
DO
= (bilimlarni taqdim etish usullari; aniqmas (toq) bilimlarni taqdim etish bilan mahsuliy-qoidalari)

ENDR
RULE 2

= (soha.qo`llanilish; hisoblash texnikasi)
= (Tur.Echilayotgan masalalar; loyihalashtirish)
DO
= (Bilimlarni taqdim etish usullari; Freymlar) 100
= (Bilimlarni tadim etish; aniqmas (toq) bilimlarni taqdim etishning mahsuliy-qoidalari) 70
= (Bilimlarni taqdim etish; Semantik tarmoqlar) 70
MS (Harakat. Xabar; 4 qoida isbotlangan)
ENDR