10-lekciya Tema: Avtomatikalıq basqarıw sistemaları haqqındaǵı túsinikler Reje: Basqariluvchi ob'ekt

10-lekciya
Tema: Avtomatikalıq basqarıw sistemaları haqqındaǵı túsinikler
Reje:

1. 
   Basqariluvchi ob'ekt
   
2. 
   Basqariluvchi ob'ektiń qásiyetlerin xarakteristikalaytuǵın shamalar
   
3. 
   Avtomatikalıq basqarıw sistemaları analizi
   

Basqariluvchi ob'ekt- bul sırtdan bolatuǵın arnawlı tásir arqalı texnologiyalıq process algoritmın ámelga asırıw ushın xızmet etiwshi apparat bolıp tabıladı.

Algoritm - bul atqarılıp atırǵan processnıń mazmunı hám izbe-izligin kórsetiwshi belgili anıqlıqta ámelga asırıwshı arnawlı kórsetpe esaplanadi.
Distansion basqarıw belgili aralıqqa ornatılǵan bas-qariluvchi apparat, ob'ektlardı tekseriwshi texnikalıq qurallar hám usıllardı óz ishine aladı. Basqarıw ushın berilgen impulslar xizmetker xızmetkerler arqalı elektr sımları menen arnawlı tuymeler, giltler hám basqa basqarıw apparatları járdeminde ámelga asıriladı.
Islep shıǵarish processlerin kompleks mexanizatsiyalaw hám avtomatlastırıw islep shıǵarish kólemin hám sapasın jaqsılaw, miynet sharayatın jaqsılaw hám ónim ózine túser bahasın túsiriw ushın hizmat etedi hám texnikanı jumıs shegarasın asıradı. Buǵan erisiw ushın bir qansha wazıypalardı ámelga asırıw kerek:
- texnologiyalıq processlerdı uzlukli háreketden úzliksiz háreketke ótkeriwdi rawajlanıwlewtirish;
- texnologiyalıq processlerdı avtomatlashtirishtiń optimal kólemi hám izbe-izligin ornatıw, basqarıw algoritmı hám metodların úzliksiz túrde rawajlanıwlewtirib barıw ;
- awıl hám suw xojalıǵı daǵı avtomatlashtiriluvchi ob'ektlardıń statikalıq hám dinamikalıq xarakteristikaların anıqlaw ;
- túrli ózgertiwler kirgiziw maqsetinde tekserilip atırǵan parametrlardıń funksional baylanısıwların úyreniw;
- avtomatlastırıw talaplarına juwap beretuǵın jańa apparatlardı islep shıǵarish;
- apparatlardıń anıqlıq hám islew bekkemligin asırıw ;
Avtomatlastırılgan basqarıw sistemaların islep shıǵisda avtomatlastırıw ob'ektin tereń úyreniw, onıń barlıq jumıs rejimlerin anıqlap alıw zárúr. Lekin islep shıǵarishtiń túrli tarawlarında avtomatlastırıw dárejesi hám operatsiyalar túrlishe bolıp tabıladı. Sonıń ushın xar qanday texnologiyalıq process operatsiyalarǵa túrlishe ajratıladı. Bul jerde tómendegi wazıypalar kórsetiliwi kerek:
- avtomatikalıq basqarıw sistemasınıń maqseti hám wazıypaları ;
- basqarıw ob'ektiniń strukturalıq bólimleri;
- islep shıǵarilayotgan sistemanıń bólimleri arasindagi funksional hám basqarıwshı baylanısıwları ;
- basqarıw ob'ekti jáne onıń strukturalıq bólimleriniń rejimleri, bul rejimler arasindagi múmkin bolǵan texnologiyalıq ótiwler sanı ;
- ol yaki bul rejimdiń algoritmı ;
- berilgen sistema ushın isletiletuǵın datchiklar hám atqarıwchi mexanizmler; - sistemanıń belgili jumıs rejimin kórsetiwshi basqarıwshı hám sırtqı tásir signalların xarakteristikalaytuǵın matematikalıq teńlámelar.
Informaciya beretuǵın shamalar hám texnologiyalıq shınjır anıqlanǵannan keyin (sistemanıń ) basqariluvchi ob'ekt (BO) hám basqarıwshı apparattan shólkemlesken sistemanıń strukturalıq sxeması dúziledi.
Basqariluvchi ob'ektiń qásiyetlerin xarakteristikalaytuǵın shamalar ulıwma kóriniste qo'yidagicha beriliwi múmkinAlgoritm - bul atqarılıp atırǵan processnıń mazmunı hám izbe-izligin kórsetiwshi belgili anıqlıqta ámelga asırıwshı arnawlı kórsetpe esaplanadi.
Distansion basqarıw belgili aralıqqa ornatılǵan bas-qariluvchi apparat, ob'ektlardı tekseriwshi texnikalıq qurallar hám usıllardı óz ishine aladı. Basqarıw ushın berilgen impulslar xizmetker xızmetkerler arqalı elektr sımları menen arnawlı tuymeler, giltler hám basqa basqarıw apparatları járdeminde ámelga asıriladı.
Islep shıǵarish processlerin kompleks mexanizatsiyalaw hám avtomatlastırıw islep shıǵarish kólemin hám sapasın jaqsılaw, miynet sharayatın jaqsılaw hám ónim ózine túser bahasın túsiriw ushın hizmat etedi hám texnikanı jumıs shegarasın asıradı. Buǵan erisiw ushın bir qansha wazıypalardı ámelga asırıw kerek:
- texnologiyalıq processlerdı uzlukli háreketden úzliksiz háreketke ótkeriwdi rawajlanıwlewtirish;
- texnologiyalıq processlerdı avtomatlashtirishtiń optimal kólemi hám izbe-izligin ornatıw, basqarıw algoritmı hám metodların úzliksiz túrde rawajlanıwlewtirib barıw ;
- awıl hám suw xojalıǵı daǵı avtomatlashtiriluvchi ob'ektlardıń statikalıq hám dinamikalıq xarakteristikaların anıqlaw ;
- túrli ózgertiwler kirgiziw maqsetinde tekserilip atırǵan parametrlardıń funksional baylanısıwların úyreniw;
- avtomatlastırıw talaplarına juwap beretuǵın jańa apparatlardı islep shıǵarish;
- apparatlardıń anıqlıq hám islew bekkemligin asırıw ;
Ob'ektler hám texnologiyalıq processler háreketleniw hasası hám de túrine qaray ajratıladı.
Avtomatlastırılgan sistemalardı proektlestiriw hám avtomatıka quralların jaratıw máselelerinen kelip shıǵib awıl hám suw xojalıǵı ob'ektlerin kuyidagi qásiyetleri boyınsha ajıratıw múmkin:
- texnologiyalıq processlerdıń tipiga kóre;
- texnologiyalıq hám transport háreketiniń bir-biri menen bog'leniwiga qaray;
- ob'ektti dinamikalıq qásiyetleri hám qayta isleniwshi materialdıń agregat jaǵdayına kóre.
Avtomatlastırılgan basqarıw sistemaların islep shıǵisda avtomatlastırıw ob'ektin tereń úyreniw, onıń barlıq jumıs rejimlerin anıqlap alıw zárúr. Lekin islep shıǵarishtiń túrli tarawlarında avtomatlastırıw dárejesi hám operatsiyalar túrlishe bolıp tabıladı. Sonıń ushın xar qanday texnologiyalıq process operatsiyalarǵa túrlishe ajratıladı. Bul jerde tómendegi wazıypalar kórsetiliwi kerek:
- avtomatikalıq basqarıw sistemasınıń maqseti hám wazıypaları ;
- basqarıw ob'ektiniń strukturalıq bólimleri;
- islep shıǵarilayotgan sistemanıń bólimleri arasindagi funksional hám basqarıwshı baylanısıwları ;
- basqarıw ob'ekti jáne onıń strukturalıq bólimleriniń rejimleri, bul rejimler arasindagi múmkin bolǵan texnologiyalıq ótiwler sanı ;
- ol yaki bul rejimdiń algoritmı ;
- berilgen sistema ushın isletiletuǵın datchiklar hám atqarıwchi mexanizmler; - sistemanıń belgili jumıs rejimin kórsetiwshi basqarıwshı hám sırtqı tásir signalların xarakteristikalaytuǵın matematikalıq teńlámelar.
Informaciya beretuǵın shamalar hám texnologiyalıq shınjır anıqlanǵannan keyin (sistemanıń ) basqariluvchi ob'ekt (BO) hám basqarıwshı apparattan shólkemlesken sistemanıń strukturalıq sxeması dúziledi.
Basqariluvchi ob'ektiń qásiyetlerin xarakteristikalaytuǵın shamalar ulıwma kóriniste qo'yidagicha beriliwi múmkin:
(28.1)
bul jerde
U _i - shıǵıwshı basqariluvchi i- shama ;
f (t) - sırtqı tásir;
Z _i - basqarıwshı tásir;
t - waqıt;
g _i - berilgen tásir.
Jalǵanıw sxeması hám basqarıwshı tásir úlkenligine qaray bir ob'ekt bir neshe qıylı matematikalıq kóriniste jazılıwı múmkin.