10 жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық 1-бөлім

Период бойынша J, E_e шамалары артады

(металдық қасиеттері кемиді, бейметалдық қасиеттері артады)

Топ бойынша J, E_e шамалары кемиді (металдық қасиеттері артады, бейметалдық қасиеттері әлсірейді)


Электртерістілік. Электртерістілік (χ, салыстырмалы электр­ терістілік) — бір химиялық элемент атомының екінші атомның электро-нын өзіне тарту қабілеті. Электртерістілік атомның негізгі химиялық қасиеті, молекуладағы атомның электронды өзіне тарту қабілетінің сандық сипаттамасы. Электртерістіліктің жоғары мәні галогендер мен күшті тотықтырғыштарда (p-элементтер, F, O, N, Cl), ал төменгі мәні белсенді металдарда (I топтың s-элементтері) болады. Электртерістілік ұғымын алғаш американдық химик Л. Полинг енгізді. Литийдің электртерістілігі 1, ал сутектікі 2,1. Көптеген ауыс­палы металдардың электртерістілігінің мәні 1,5—2,0 аралығында болады. Элементтердің салыстырмалы электртерістілігінің шкаласы 23-суретте берілген.

47

Элементтердің салыстырмалы электртерістілігінің мәнін біле оты­ рып, химиялық байланыстың сипатын анықтауға болады.

Элементтердің маңызды сипаттамаларына иондану энергиясы, электронтартқыштық, электртерістілік жатады. Осы шамалардың көмегімен химиялық бай­ ланыстың түрін, металдар мен бейметалдардың белсен­ ділігін анықтауға болады.

1. Жай заттар мен элемент қосылыстары қасиеттерінің периодтылығы немен анықталады?


2. Қандай элементтер металдық әрі бейметалдық қасиеттер көрсете алады? Үш мысалдан келтіріңдер.


3. Төменде келтірілген химиялық элементтердің қай қатары атомдық радиустарының өсуімен орналасқан: 1) Se, S, O; 2) Na, Mg, Al; 3) C, B, Be; 4) Bа, Al, Ga?
*4. Қандай инертті газ және қандай элемент ионының электрондық конфигурация-сы кальций атомының барлық валенттік электрондарын бөліп алғанда түзілетін бөлшектің электрондық конфигурациясымен бірдей болады?