10. Avtomatlashgan o’t o’chirish vositalari

Mexnat gigienasi – tibbiet fanining bir kismi bulib, ish sharoitlarining inson sogligiga va ish kobiliyatiga tahsirini urganadi, shuningdek, mexnat sharoitlarini soglomlashitirish xamda ishlab chiқarishni yuksaltirishga yunaltirilgan sanitariya-gigiena, oldini olish va davolash tadbirlarini ishlab chikadi.

Mexnat sharoitlari mexnat kilish jaraenini yahni bajarilaetgan ishlarning jadalligini ish davomida kishi gavdasining xolati, asablarning psixologik zurikish darajasi, organizmdagi bahzi organlar zurikishini belgilovchi kishi xarakatining xarakteri va atrof-muxitning axvoliga karab aniklanadi.

Mexnat sharoitlarini asosan turt gurux omillarga ajratish mumkin.

Birinchi gurux omillar – atrof muxitning sanitariya – gigiena xolati. Bularga xavo xarorati, atrof-muxitning tozaligi (toza, changlangan, boshka zararli moddalar bilan ifloslangan va b.), yeruglik va shovkin darajasi va boshkalar kiradi.

Ikkinchi gurux omillarga – mexnat vositalari: ishlab chiқarishda foydalaniladigan mashina mexanizmlar, asbob-uskunalar va moslamalar kiradi.

Uchinchi gurux omillarga tashkiliy tadbirlar, yahni ish va dam olish rejimini tugri tashkil etish, mexnat taksimoti, mexnat intizomi kabilar kiradi.

Turtinchi gurux - odamlarning uzaro munosabatlari, ishchining ish joyi va mexnat natijalariga bulgan munosabatlari bilan boglik ijtimoiy omillarni uz ichiga oladi.

Mexnatni tugri tashkil etish kishi organizmiga ijobiy tahsir etib, unda yengillik va kuch kuvvatni oshiradi. Inson fiziologiyasini urganish esa normal ish rejimini tashkil kilishga, mexnat kobiliyatini oshirishga va turli ishlarni bajaraetganda ishchi kanday xolatda bulishi zarurligini aniklashga yerdam beradi.

Mahlumki inson uchun kurish, eshitish nafas olish, sezish va asab sistemalari muxim ahzolar xisoblanadi. Inson 20 dan 20000 Gts chastotali tebranishgacha bulgan tovush tulkinlarini eshita oladi. Kulokning sezish kobiliyati ancha yukori bulib, 2000 Gts. dan 4000 Gts. gacha diapozondagi tovushlarni normal eshitadi, birok 800 Gts. dan past va 6000 Gts.dan yukorirok chastotada sezish kobiliyati birmuncha pasayadi.

Odam nafas olganda upkaga kiraetgan xavo tarkibida kislorod 21%, chikaraetganda 16% ni tashkil kiladi. Xavo tarkibidagi zararli moddalar (gazlar, buglar, chang va b.) inson uchun juda zararli bulib, xar xil kasalliklarni keltirib chikaradi. Sof toza xavo tarkibida 77% azot, 21% kislorod, 1% is gazi va boshka aktiv gazlar, 1% inert gazlar ( argon, neon va b) mavjud. Xavo tarkibi kanchalik kislorodning manfiy ionlari bilan tuyingan bulsa, inson organizmini kislorod bilan tahminlanish darajasi shunchalik yaxshilanadi. Lekin, ishlab chiқarish sharoitida tabiiy sof toza xavo deyarli uchramaydi. CHunki kupgina texnologik jaraenlar xar xil zararli moddalarni ajralib chikishi bilan kechadi. Ish joyi xonasining xavosi tarkibidagi ushbu zararli moddalarni meherlashtirish ishlab chiқarish texnologiyasini takomillashtirish, yangi zamonaviy texnika vositalaridan foydalanish, ishlab chiқarishni kompleks mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish, germetiklashtirish orkali amalga oshiriladi.

№ 5- LABОRATОRIYA ISHI.