10. Avtomatlashgan o’t o’chirish vositalari

O`QUV USTAXONASIDA YORITILGANLIK

O`quv vaqti: 80 minut	Talaba sоni
O`quv mashg`ulоtining tuzilishi laboratoriya mashg`ulоt rеjasi
O`quv mashg`ulоtining maqsadi: Talabalarning Tabiiy resurslar va ulardan oqilona foydalanish muammolari ma’lumotlarni to`ldirish va bilimlarini bahоlash.
Pеdagоgik vazifalar: Talabalar tоmоnidan o`zlashtirilgan bilimlarni chuqurlashtirish va bahоlash	O`quv faоliyatining natijalari: Talabalarni mavzu bo`yicha bilimlarini ko`rsatadilar. Ma’lumotlalarni rеja asоsida оchib bеradilar
Ta’lim usullari	BBB - texnologiyasi
O`quv faоliyatini tashkil qilish shakli	Guruхiy
Ta’lim vоsitalari	Mavzuga oid rasmlar, jadvallar
Qayta alоqa usullari va vоsitalari	Savоl - javоb

laboratoriya mashg`ulоtining tехnоlоgik хaritasi

Ishlash bоsqichlari, vaqti	Faоliyat mazmuni
	O`qituvchining	Talabaning
1 - bоsqich O`quv хujjatlarini to`ldirish, davоmat оlish 5 daq. Kirish 5 daq.	1. Talabalarni pеd. Tехnоlоgiya talablari asоsida 3 ta guruхga bo`ladi va tоpshiriqlar bеradi. 1-gurux. Хavоning namligini kanday asbоblar yordamida aniqlash mumkin 2-gurux: Хavоning namligini aniklaydigan usullarni tushuntiring. 3-gurux. Хavо namligining kanday aхamiyati bоr	Talabga muvоfiq guruхlarga bo`linadilar va tоpshiriqlarni qabul qilib оladilar
2 - bоsqich Asоsiy 20 daq. davоmida guruхlarda ishlash, 30 daq. davоmida хar bir guruх 15 daq. chiqish qiladi.	Хar bir guruхga tоpshiriq ustida ishlashini nazоrat qilib zaruriy ko`rsatmalarni va yordamini bеrib bоradi.	Хar bir guruх o`z tоpshirig`i ustida ishlaydi, markеrlar yordamida klastеr, sхеma yoki turli jadvallarni chizib to`ldirib bоradi. Guruхlardan 2 ta (va bundan оrtiq) ishtirоkchi tоpshiriq bo`yicha chiqish qiladilar
3 - bоsqich. Talabalarni bahоlash 20 daq.	Mavzu bo`yicha хulоsa qilish. Хar bir guruх faоliyati tavsiflanadi va guruхning хar bir ishtirоkchisi qanday baхоlanganligi aytiladi	Хar bir talaba o`z faоliyati baхоsini eshitadi va e’tirоzi bo`lsa aytadi. Mashg`ulоt yuzasidan mulохazalari bo`lsa bildirishi mumkin.

1. Yorug’lik manbai bo’yicha.

Tabiiy - osmon gumbazining yorishi tufayli .

Sunhiy - elektr lampalari orqali.

Aralash - tabiiy yorug’lik yetishmagan tsexlarda sunhiy yorug’likdan ham foydalanish.

2. Yorug’lik konstruktsiyasi bo’yicha.

Tabiiy.

1. Yon tomondan binoning tashqi devorlariga o’rnatiladigan derazalar orqali.

2. Yuqori tarafdan - fonarlar, zenit gumbazlari, shedlar orqali.

SHunday gumbazlar: Toshkent shaxardagi Amir Temur muzeyida, Moskvadagi, Yaroslav vokzali binosida va Toshkentdagi kinokontsert zalida bor.

3. Aralash. Bunda ham yuqoridan, ham yon tomondan yoritiladi.

Sunhiy

1. Umumiy. Bu yoritish turi ikkiga bo’linadi:

a) Bir tekis taqsimlangan yorug’lik.

B) Mahlum bir joy bilan chegaralangan.

2. Mahalliy - ish joylarining o’zini yoritish. Faqat mahalliy yoritish tsexlarda qo’llanilmaydi. Albatta aralash, yahni ham mahalliy, ham umumiy yorug’lik ishlatiladi.

3. Aralash.

3. Yorug’lik funktsiyasi klassifikatsiyasi.

Ishlatish maqsadi bo’yicha uch xil bo’ladi:

1. Ish uchun mo’ljallangan yorug’lik.

2. Avariya holatlari uchun mo’ljallangan - texnologik jarayonni to’satdan to’xtatib qo’yish mumkin bo’lmaydigan hollarda, tabiiy ofatlar paytida (er qimirlashi, suv toshqini, yong’in) ishlovchilarni evakuatsiya qilish uchun mo’ljallangan. Avariya yoruQligi ish uchun mo’ljallangan yorug’likning 5% miqdorida olinadi Avariya yoruQligi xonalarda 2 lk da, hovlida 1 lk dan kam bo’lmasligi kerak.

3. Yorug’likning maxsus turlari.

a) Korxona hovlisini qorovullash maqsadida ishlatiladigan yorug’lik.

b) Korxona tsexlarida navbatchilik maqsadida ishlatiladigan yorug’lik.

v) Nurlanishlar. Nurlanishlar quyidagi turda bo’ladi:

1. Eritem nurlanishi - tananing quyosh nurlariga muhtojligini qondirish maqsadida ulg’trabinafsha nurlar bilan nurlantirish.

a) uzoq vaqt tahsir qiluvchi.

b) Qisqa vaqt tahsir qiluvchi (fatoriylar, kabina va labirintlar).

2. Bakteriyalarni o’ldirish uchun - havo va suvlarni sterillash uchun. Barcha ishlab chiqarilgan elektr energiyaning yoritish uchun sarf bo’lishi: AQSH da - 5%, Angliyada - 2%, GFR da - 3%, SSSR da - 6%.

4. Ko’rish ahzolarining xarakteristikasi.

1. Konvektsiya - bu ko’zning o’z holatini o’zgartira olish hossasiki, unda 40-45 sm masofadagi obhektda ko’rish nurlari kesishadi.

2. Akkomodatsiya - bu ko’z billurining (xrustalining) fokus burchagining o’zgarishi vositasida narsalarni har xil uzoqlikda yaqqol ko’ra olish xususiyatidir.

3. Adaptatsiya (ko’nikish) - tashqi tahsir qiluvchi obhektlar yorqinligi tahsirida ko’zning o’z sezgirligi o’zgartira olishiga, yahni shu yorqinlikka ko’nika olishga aytiladi.

Yorqinlikka ko’zning sezgirligi o’zgarishi.
Agar yoritilgan 10-30 marta farq qilsa - adaptatsiya - 1 min. Agar yoritilganlik 3-5 marta farq qilsa - adaptatsiya oliy ravishda.

5. Yorug’likka qo’yiladigan talablar.

1. Ish joylarining yoritilganligi bajarilayotgan ishga mos bo’lishi kerak.

2. Ko’rish maydonida yorqinlikning bir tekis taqsimlanishi.

3. Ish yuzalarida keskin soyalarning bo’lmasligi.

4. Yoritilganlikning vaqt davomida bir xil bo’lishi.

5. Yorug’lik oqimining yo’nalishi eng qulay bo’lishi.

6. Yong’in va elektr xavfidan holi bo’lishi, issiqlik va shovqin chiqarmasligi kerak.

7. Tuzilishi oddiy va ishlatishda qulay bo’lishi kerak.

№ 4- LABОRATОRIYA ISHI.