10-Amaliy ish O’zgarmas tokda elektrodetonatorlarni ketma-ket ulashda elektr portlatish tarmog’ini hisoblash

1	2	3	4
5
ЭР	1	0,2	100	6,6
ЭВ	1	0,2	100	6,5
ВМВ	1	0,75	25	10,3
1	2	3	4	5
СП-1	1	0,75	25	30
СП-2	2	0,75	25 bitta tolasi uchun	60

11.2-jadval

O’tkazgich markasi	Tola ko’ndalang kesim yuzasi, mm^2	1 km o’tkazgich qarshiligi, Om	1 km o’tkazgich massasi, kg
1	2	3	4
ПР и ПВ	0,75	24,5	15-22,1
	1,0	18,4	19-25,2
	1,5	12,3	24-31,1
	2,5	2,4	38-42,2
	4-6	4,6-3,07	54,0-78,3
	10-16	7,84-1,15	122-212
	25-35	0,736-0,525	278-418
	50-70	0,368-0,263	531-783
АПР и АПВ	2,5	7,4	22,6-26,9
	4	4,6	29,2-33,9
	6	3,07	37,0-42,1
	10	1,84	60,8-78,0

Harorat 20 ⁰C dan yuqori bo’lganda o’tkazgichlar qarshiligi quyidagi ifodaga mos ravishda ortadi:

bunda R₂₀ – o’tkazgichlarning 20 ⁰С haroratda yuqoridagi jadvallarda keltirilgan qarshiligi, Om; α – harorat koeffisiyenti bo’lib: mis va alyuminiy uchun 0,004ga, po’lat uchun 0,006ga teng; t– havo harorati, ⁰С.
O’zgarmas tokda kafolatli portlash sharti quyidagiga teng:

bunda I – ED ga keladigan tok miqdori, А;
U – tok manbai kuchlanishi, V; I_k–kafolatli tok, А.
Bitta EDni portlatishda I=1 А; ED lar soni 2 dan 100 tagacha bo’lganda I=1,15А; ED lar soni 100 tadan ko’p bo’lganda I=1,25А.
10.1-misol.Chuqurligi 2,5m va bir-biridan 2m uzoqlikda joylashgan 50ta shpur zaryadlarini portlatishda ED o’rtacha qarshiligi bo’lsa elektr portlatish tarmog’i va tok manbai hisoblansin. Xavfli hudud radiusi R_x=200m.
Masala yechimi. Magistral liniya uchun ko’ndalang kesim yuzasi 1,5mm² bo’lgan ПР markali o’tkazgichni tanlaymiz va boshqa o’tkazgichlar uchun ko’ndalang kesim yuzasini 0,5 mm² deb olamiz.
Magistral liniya uzunligi
L=2R_x∙1,1=2∙200∙1,1=440 m,
bunda 1,1 – ulovchi o’tkazgichlar magistrali to’g’ri chiziqli bo’lmasligini hisobga oluvchi koeffisiyent;
ulovchi o’tkazgichlar uzunligi
L_c=2∙49∙1,1=108 m;
uchastka o’tkazgichlari uzunligi
L_у=2∙49∙1,1=108 m;
EDga ulanadigan o’tkazgich uzunligi
L_к=2∙2,5∙1,1=5,5 m.
Elektr portlatish tarmog’ining umuiy qarshiligi

Bundan, quyidagi kuchlanishni ta’minlovchi tok manbai talab etiladi:
U=I_kR_um=1,15∙72=82,8 V.

₁₀.1-masala.Har biriga 2 tadan elektrodetonator o’rnatilgan 10 ta kamera zaryadlarini portlatish talab etilmoqda. EDlarning o’rtacha qarshiligi
_{Zaryadlar orasidagi masofa 15m, jangavor patron joylashish chuqurligi 10 m. Elektr portlatish tarmog’i va zarur tok manbai tanlansin.}
10.2-masala.Ustupda 110 ta skvajina zaryadlari ED lar yordamida portlatilmoqda. Skvajinalar orasidagi masofa 7 m va jangavor patronlar 10 m chuqurlikda joylashgan. ED o’rtacha qarshiligi Xavfli hudud radiusi 500 m.
Elektr portlatish tarmog’i uchun o’tkazgich va zarur tok manbai tanlansin.
10.3-masala.Bir-biridan 2 m masofada joylashgan chuqurligi 3m bo’lgan 200 ta shpur zaryadlarini portlatish talab etilmoqda. Xavfli hudud radiusi – 400m.
Elektr portlatish tarmog’i uchun o’tkazgich va talab etiladigan kuchlanishga mos keluvchi tok manbai tanlansin.