10-амалиёт машғулоти

10-амалиёт машғулоти
Поездлар ҳаракати графиги (жадвали), унинг моҳияти ва ҳаракатни ташкил қилишда тутган ўрни. Ҳаракат графигининг таркибий қисмлари, график турлари.
Амалиёт машғулоти бажаришдан мақсад: Талабаларга поездлар ҳаракати графиги (жадвали), унинг моҳияти ва ҳаракатни ташкил қилишда тутган ўрнини, ҳаракат графигининг таркибий қисмлари, график турларини ўргатиш.
Поедлар ҳаракатини ташкил қилиш, уларни қабул қилиш, жўнатиш ва ўтказиб юбориш жараёнлари темир йўллардан техникавий фойдаланиш қоидалари (ТФҚ), поездлар ҳаракати ва манёвр ишларини ташкил қилиш ҳамда темир йўлларни сигналлаштириш йўриқномалари асосида ташкил этилади.
ТФҚда белгиланишича поезд етакчи локомотив (моторвагон) машинистининг ихтиёрида бўлади. Станцияларда машинист ва поездларга хизмат кўрсатувчи ходимлар станция навбатчисининг кўрсатмаларига, диспетчерли марказлаштирув участкаларидаги станцияларда эса поезд диспетчери кўрсатмаларига амал қиладилар.
Поездни станцияга қабул қилиш барча турдаги сигналлаштириш ва алоқа тизимларида кириш сигналининг рухсат белгиси билан амалга оширилади. Ҳар қандай ажратиш пункти – станцияларда поездларни қабул қилиш, жўнатиш ва бетўхтов ўтказиб юбориш бўйича фақат бир киши – станция навбатчиси буйруқ беради. Шунинг учун ҳам поездлар ҳаракатини бошқариш бўйича станциядаги барча алоқалар ҳамда СМБ асбобларини бошқариш шахсан станция навбатчиси, ёки унинг кўрсатмаси бўйича масъул ходим – опертор, сигналчи ёки стрелкани бошқарувчи навбати томонидан бажарилади. Диспетчерли марказлаштиришда поездлар ҳаракатини, станцияларда стрелка ва сигналларни навбатчи поезд диспетчерининг ўзи бажаради.
Бир йўллик темир йўл участкаларида ёки икки йўллик участкаларда нотўғри (тескари) йўл бўйлаб перегонга поезд жўнатиш учун станция навбатчиси аввал шу томондаги қўшни станция навбатчисидан тегишли тартибда рухсат сўраб олиши керак. Автоблокировка билан жиҳозланган бир йўллик участкалар бундан мустасно бўлиб, уларга поезд қўшни станция навбатчисидан рухсат олмай, биринчи блок-участка бўшагандан сўнг поезд диспетчери кўрсатмаси бўйича жўнатилади.
Икки йўллик участкаларда ҳар бир бош йўл одатда поездларнинг бир томонга караб юриши учун хизмат қилади. МДҲ, шу жумладан Ўзбекистон темир йўлларида ўнг томонлама ҳаракат қабул қилинган. Икки йўллик линиялларда поездни тўғри йўл (ўнг томон) бўйлаб жўнатиш учун қўшни станция навбатчисининг рухсати талаб этилмайди. Автоблокировка билан жиҳозланмаган икки йўллик участкаларда қўшни станция навбатчисидан аввал жўнатилган поезднинг етиб келгани ҳақида хабар олгандан сўнг кейинги поезд перегонга жўнатилади, автоблокировкада эса биринчи блок-участка бўшагандан сўнг кейинги поезд жўнатилади. Айрим ҳолларда поезд диспетчерининг буйруғи билан поезд икки йўллик участкада перегонга қарама-қарши ҳаракат йўли, яъни нотўғри йўл бўйлаб жўнатилиши мумкин.
Барча турдаги сигнал ва алоқа воситалари ишламай қолган ҳолларда икки йўллик участкаларда поезд станциялар орасидаги масофани ўтиш учун етарли вақт оралиғи билан ҳаракатланади, бир йўллик участкаларда эса ёзма хабарнома орқали билдириб ҳаракатлантирилади. Охирги ҳолатда биринчи ҳаракатни устунлиги белгиланган йўналишдаги станция бошлайди. Бир йўллик перегонларда устунлик ток йўналишда белгиланган, икки йўллик перегонларда эса сигнал ва алоқа воситалари ишламай қолган вақтда амалда бўлган йўналишда белгилинган.
Поезни қабул қилиш ва жўнатиш олдидан станция навбатчиси, диспетчерли марказлаштиришда поезд диспетчери станциянинг поезд ўтадиган йўли бўйлаб стрелкалар ва йўлларда манёвр ҳаракатларининг тўхтатилишини таъминлайди. Станция навбатчиси сигналчи ёки стрелка пости навбатчисига қабул ёки жўнатиш йўлини тайёрлаш ҳақида буйруқ беради. Қабул қилиш йўли, жўнатишда эса перегон (автоблокировкада - биринчи блок-участка) бўшлигига, манёвр ҳаракатлари тўхтатилганига, стрелкалар тегишли ҳолат бўйича тайёрланиб қулфланганига ишонч ҳосил қилгандан кейингина, станция навбатчиси келаётган поездга кириш сигналини, жўнаётганига эса чиқиш сигналини очади ёки машинистга тегишли рухсатнома беради.
Станция навбатчиси келаётган поездни кутиб олади, кетаётганини ёки тўхтамай ўтадиганини кузатади, поезд ҳолати, сигнал белгиларининг мавжудлиги ва тўғрилигини назорат қилади. Поезднинг ҳақиқий келган, жўнаган ёки ўтиб кетган вақтини станция навбатчиси поездлар ҳаракатининг столдаги журналида белгилайди ва дарҳол қўшни станция навбатчиси ва поезд диспетчерини огоҳлантиради ҳамда поезд ҳақида автоматлашган бошқарув тизимига керакли маълумотларни етказади.
Станция ишчилари поезд жўнашидан олдин унинг тўғри тузилганлиги, таркибдаги вагонларнинг уланганлиги, очиқ вагонлардаги юклар маҳкамланишининг чидамлигини текширадилар, юкларнинг тўлик сақланганлиги, поезднинг тегишли сигналларга эгалиги ва зарурий инвентарлар билан жиҳозланганига ишонч ҳосил қиладилар.
Поезднинг ўтиш йўлида локомотив бригадаларнинг алоҳида хушёрлиги талаб қилинадиган ҳолатларда ва уларни перегонда ишлар бажарилаётгани ҳақида огоҳлантириш керак бўлганда, бригадаларга ёзма огоҳнома берилади.
Поезд перегонда мажбурий тўхтаб қолганда машинист поезд автотормозларини, айрим ҳолларда локомотивнинг тормозларини ҳам ишга туширади. Зарурий ҳолларда унинг кўрсатмаси билан поездга хизмат кўрсатувчи ҳодимлар вагонлардаги қўл тормозларни ишга туширадилар ва агар булар етарли бўлмаса вагон ғилдираклари остига локомотивда мавжуд бўлган бошмоқларни қўйиб пайдо бўлган тўсиқларни бартараф этиш чорасини кўрадилар.
Зарур ҳолларда поезд, икки ёки кўп йўллик перегонларда ёндош йўллар сигналаштириш йўриқномалари кўрсатмалари асосида муҳофаза этилади.
Поезд машинисти радиоалоқа орқали перегонда ҳаракатланаётган локомотив ва моторвагон поездлар машинистларини ҳамда перегонни чегараловчи станция навбатчиларини поезд тўхтаганлиги ҳақида огоҳлантиради.
Радиоалоқа ишламаган ҳолларда содир бўлган воқеа ҳақида поезд диспетчери ёки станция навбатчиси яқин атрофдаги пункт телефон алоқаси орқали хабардор қилинади.


Начало формы
Конец формы
Начало формы