10-A, 10-B, 10-d sinflar uchun 5-Dars. Mavzu: Harbiy xizmatni o’tash

VIII.Darsning borishi (reja):
1.Tashkiliy qism: a) Salomlashish; b) tozalikni aniqlash; d) davomatni aniqlash; c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi.
2. Uyga vazifani so`rab baholash: a) og`zaki so`rov; b) daftarni tekshirish; v) tarqatma materiallar orqali; g) misollar yechish; e) amaliy.
IX.Yangi mavzu bayoni:

HARBIYIZMATNI O’TASH

O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining harbiy hizmatni o’tash tartibi “Umumiy harbiy majburiyat va harbiy ximat to’g’risida”gi Qonuni bilan, harbiy xizmat to’g’risidagi Nizom bilan belgilanadi.
Harbiy xizmatda bo’lish yoshining chegarasi:

• 
  kontrakt bo’yicha harbiy xizmatni o’tayotgan oddiy askarlar (matroslar), serjantlar (starshinalar) uchun — qirq besh yosh;
  
• 
  kichik ofitserlar uchun — qirq uch yosh;
  
• 
  katta ofitserlar uchun — qirq besh yosh, polkovniklar (birinchi darajadagi kapitanlar) uchun — ellik yosh;
  
• 
  general-mayor, general-leytenant harbiy unvonidagi ofitserlar uchun — ellik besh yosh; general-polkovnik harbiy unvonidagi ofitserlar uchun — oltmish yosh etib belgilanadi;
  
• 
  ilmiy darajasi va ilmiy unvoni, shuningdek, yuksak kasbiy tayyor-garligi, egallab turgan lavozimida katta amaliy ish tajribasi bo’lgan, salomatligiga ko’ra, harbiy xizmatni o’tashga yaroqli harbiy xizmatchilarning xizmat muddati harbiy xizmat nazarda tutilgan vazirliklar, Davlat qo’mitalari va idoralar rahbarlari tomonidan harbiy xizmatda bo’lish yoshining chegarasidan besh yilgacha bo’lgan muddatga uzaytirilishi mumkin.
  

Harbiy xizmatda bo’lishning boshlanishi deb:

• 
  harbiy xizmatga chaqirilgan chaqiriluvchilar hamda zaxiradagi ofitserlar uchun — harbiy qismga jo’nash maqsadida mudofaa ishlari organida hozir bo’lgan kun;
  
• 
  kontrakt bo’yicha harbiy xizmatga kirganlar uchun harbiy xizmatni o’tash to’g’risidagi kontrakt kuchga kirgan kun;
  
• 
  harbiy ta’lim muassasalariga, shuningdek, vazirliklar, Davlat qo’mitalari va idoralarning o’qish harbiy xizmatga tenglashtirilgan ta’lim muassasa-lariga o’qishga kirgan chaqiriluvchilar, harbiy xizmatga majburlar uchun — tegishli ta’lim muassasasiga o’qishga qabul qilingan kun hisoblanadi.
  

Harbiy xizmatdan rezervga bo’shatilishi yoki iste’foga chiqarilishi munosabati bilan harbiy qism tarkib ro’yxatidan chiqarilgan kun harbiy xizmatchi uchun harbiy xizmatda bo’lishining tugashi hisoblanadi.
Quyidagi hollar bundan mustasno, agar harbiy xizmatchi:

• 
  statsionar davolanishda bo’lsa;
  
• 
  homiladorlik va tug’ish ta’tilida (harbiy xizmatchi ayollar) yoki bolani parvarishlash ta’tilida bo’lsa;
  
• 
  asirda bo’lsa, garovda ushlab turilgan bo’lsa;
  
• 
  bedarak yo’qolgan bo’lsa, qonunda belgilangan tartibda bedarak yo’qolgan, deb topilguniga yoki vafot etgan, deb e’lon qilinguniga qadar, shuningdek, O’zbekiston Respublikasi fuqarolarining harbiy xizmatni o’tash tartibi to’g’risidagi Nizomda belgilangan boshqa hollarda.
  

Harbiy xizmatchini haqiqiy harbiy xizmatdan bo’shatish quyidagi asoslarga ko’ra amalga oshiriladi:
1) harbiy xizmatchilarning harbiy xizmatda bo’lishi belgilangan yosh chegarasiga yetganida;
2) muddatli harbiy xizmat muddati tugaganda;
3) kontrakt muddati tugaganda;
4) shtatlar qisqarganda yoki boshqa tashkiliy-shtat chora-tadbirlari munosabati bilan harbiy xizmatchidan xizmatda foydalanish imkoniyati bo’lmay qolganda;
5) salomatligiga ko’ra, uni harbiy-tibbiy komissiya harbiy xizmatga yaroqsiz, deb topganligi munosabati bilan;
6) qonun hujjatlariga muvofiq, taraflardan birining tashabbusiga ko’ra, kontrakt muddatidan oldin bekor qilinganligi munosabati bilan;
7) harbiy ta’lim muassasasidan o’qishdan chiqarilganligi munosabati bilan;
8) xizmat vazifasiga noloyiq bo’lib qolganda;
9) O’zbekiston Respublikasi fuqaroligidan mahrum bo’lishi munosabati bilan;
10) harbiy xizmatchi harbiy unvonidan mahrum etilishi munosabati bilan;
11) sud hukmi qonuniy kuchga kirganda.
Harbiy xizmatchilar harbiy xizmatdan rezervga bo’shatiladi, harbiy xizmatdan bo’shatilishi paytida rezervda bo’lish yoshining chegarasiga yetgan yoki harbiy xizmatga yaroqsiz, deb topilgan harbiy xizmatchilar esa, iste’foga chiqarilib, harbiy ro’yxatdan chiqariladi.

Uyga vazifa: Mavzuni o`qib o`rganib kelish.

Foydalanilgan adabiyotlar: 10-sinf darsligi, qo`shimcha adabiyotlar.