1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

№ 
Локал даражада 
қўлланилаѐтган 
педагогик 
технологиялар 
№ 
Хусусий методик даражада 
қўлланилаѐтган педагогик 
технологиялар 
1 
―Агар мен ... бўлсам‖ 
Дидактик ўйин технологияси 
2 
―Айланма хат‖ 
1 
Сюжетли ролли ўйинлар 
3 
―Анжуман‖ 
2 
Ижодий ўйин 
4 
―Бурчаклар стратегияси‖ 
3 
Конференция
5 
―Ижодий лойиҲа‖ 
4 
Матбуот конференцияси 
6 
―Пинборд‖ 
5 
Ишбилармонлар ўйини 
7 
―3х4‖ 
6 
ўйин машқлар 
8 
―6х6‖ 
Ҳамкорликда ўқитиш технологияси 
9 
Инсерт
7 
Командада ўқитиш 
10 
Кластер
8 
Кичик гуруҳларда ўқитиш 
11 
―Имитацион ўйинлар‖ 
9 
―Зиг-заг‖ ѐки ―арра‖ 
12 
―Аквариум‖ 
10 
―Арра-2‖ 
13 
―Ақлий ҳужум‖ 
11 
Кичик гуруҳларда ижодий 
изланишларни ташкил этиш 
14 
―БББ‖ 
Модулли таълим технологияси 
15 
―Бумеранг‖ 
12 
Талабаларнинг индивидуал ишла-
шига мўлжалланган модул 
дастури 
16 
―Бир нуқта‖ 
13 
Икки талаба ҳамкорликда ишла-
шига мўлжалланган модул 
дастури 

---

36 
17 
―Биргаликда ўйнаймиз‖ 
14 
Талабаларнинг кичик гуруҳларда 
ишлашига мўлжалланган модул 
дастури 
18 
―Блиц ўйини‖ 
Лойиҳалаш технологияси 
19 
―Венн диаг-раммаси‖ 
15 
Тадқиқот характеридаги 
лойиҳалар 
20 
―Галерия‖ 
16 
Ижодий характердаги лойиҳалар 
21 
―Дебатлар‖ 
17 
Сюжетли-ролли лойиҳалар 
22 
―Дельфин‖ 
18 
Амалий характердаги лойиҳалар 
23 
―Елпиғич‖ 
19 
Изланиш характеридаги 
лойиҳалар 
24 
―Занжир‖ 
20 
Мўлжал олишни таркиб топтира-
диган лойиҳалар
25 
―Атамалар занжири‖ 
Муаммоли таълим технологияси 
26 
―Концептуал харита‖ 
21 
Муаммоли маъруза 
27 
―Мозаика‖ 
22 
Муаммоли конференция 
28 
―Музѐрар‖ 
23 
Муаммоли давра суҳбати 
29 
―Резюме‖ 
24 
Эркин фикрлаш 
30 
―Скарабей‖ 
25 
―Фикрлар тўқнашуви‖ 
31 
―Тармоқлар‖ 
32 
―Тақдимот‖ 
33 
―ФСМУ‖ 
34 
―Чорраҳа‖ 
35 
―Фикрга қарши-фикр‖ 
2.3. Мусиқий билимларни ўзлаштириш жараѐнида бола шахсни 
шакллантириш 
Бола ривожланишида мусиқанинг ўрни. Мактабгача таълим 
муассасалари болалари учун мусиқий билимлар мазмунини белгилаш бир 
қатор психологик хусусиятларни эътиборга олишни талаб этади. Зеро, 
мусиқий билимларни эгаллаш аввало шахснинг руҳий олами билан 
чамбарчас боғлиқ. Шунинг учун ҳам Б.М.Теплов томонидан берилган 
тезисларни бу жараѐнда йўналтирувчи деб идрок этиш мумкин. Унда 
қуйидагиларга эътибор қаратилган: 
1. Мусиқий кечинмалар табиатдан олинган кечинмалардир... 
Мусиқани тушуниш, агарда мусиқий асарнинг ички тузилишини назарда 
тутмасак, доимо ҳис-ҳаяжон тушунчаларидир. 
2. Мусиқий кечинмалар фақат ҳис-ҳаяжондан иборат бўлиши керак 
эмас. У ҳис-ҳаяжондан бошланади, лекин тугамайди. Ҳис-туйғулар орқали 
биз ҳаѐтни англаймиз. Мусиқа - дунѐни ҳис-туйғулар орқали англашдир. 

---

37 
3. Мусиқанинг асл мазмунини чуқур англаш қийин. Уни билишнинг 
бошқа воситалари орқали ўрганиш мумкин. Мусиқий образлар олами «ўз-
ўзидан охиригача тушунарли бўлмайди». 
Б.М.Тепловнинг 
нуқтаи-назари 
инсоннинг 
эстетик 
онги 
шаклланишини илк бора ўрганган буюк олим Арастунинг фикри билан 
ҳамоҳангдир: «Пайдо бўлган нарсаларнинг бири оддий йўл билан пайдо 
бўлса, бошқаси санъат орқали юзага келади, учинчиси ўз-ўзидан яралади... 
Санъат орқали инсон руҳидаги мавжуд ҳиссиѐт шаклланди». Инсон 
руҳиятида мавжуд бўлган нарсаларга Арасту қуйидагиларни киритади: 
«ўсиш қобилияти», «интилиш қобилияти», «ҳис қилиш қобилияти», 
«ҳаракатланиш қобилияти», «фикрлаш қобилияти». 
«Шахснинг мусиқий маданияти»ни шакллантириш тушунчасига 
А.Н.Сохор мурожаат этиб қуйидаги жадвални тавсия этган: 
Мусиқий 
қадриятлар 
Фаолиятнинг барча 
турлари 
Фаолият 
субъектлари 
Махсус 
муассасалар 
(жамоада 
яралган ва 
сақланадиган) 
(қадриятларни 
яратиш, асраш ва 
таргиб қилишга 
қаратилган) 
(Ушбу фаолият 
турлари билан 
шуғулланувчилар) 
(ушбу 
фаолиятни 
таъминловчи) 
Шахснинг эстетик онги таркибий қисмлари кўринишини В.Г.Мозгот 
ўзининг илмий ишида содда ва тушунарли қилиб берган: - «.замонавий 
ѐшларнинг эстетик онгини муваффақиятли шакллантириш жараѐни, 
мамлакатдаги ижтимоий-психологик муҳит, сиѐсий ва маданий шароитга 
боғлиқдир...», дейди у. 
Шахснинг эстетик онг компонентлари ( В.Г.Мозгот концепцияси) 
Эстетик 
ҳиссиѐт 
Қадриятларни 
эъзозлаш 
Дид 
Қараш 
Ғоялар 
Юқоридаги концепцияларга таяниб, биз мусиқий билимларни 
ўзлаштириш жараѐнида бола шахсининг қандай фаолият турида қайси 
шахсий хусусиятлари шаклланишини чизма ѐрдамида кўрсатиб бердик.