1. Zaryadlarning taqsimlanishi. Elеktr sig’im. Kondеnsatorlar. Elеktrostatik maydon enеrgiyasi

4.Elektrostatik maydon energiyasi

Umumiy holda, elektrostatik maydon energiyasi quyidagicha aniqlanadi

. (3.10)

Bu ifoda faqat ta’sirlashish energiyasini hisobga oladi. Nuqtaviy zaryadning xususiy energiyasi rasman cheksizga teng. Chunki, cheklangan miqdorli bu zaryadni bir nuqtaga jamlash uchun cheksiz katta ishni bajarish talab etiladi. Bu formuladan foydalanish uchun, zaryadlar orasidagi masofa ularni tashuvchi jismlar o‘lchamidan ancha katta bo‘lgan masofada joylashgan bo‘lishi lozim.

Elektrostatik maydon energiyasini quyidagi ifoda yordamida yozish mumkin


. (3.11)

Vektorlar tahlili kursidan quyidagi ma’lum

div (D) =  div D + Dgrad . (3.12)

Yuqoridagi formuladan foydalanib, quyidagini yozish mumkin

, (3.14)

Madomiki, quyidagi ifodalar o‘rinli ekan,

divD =, grad = - E,
 div (D) dV =  D dS,
^{V S}
demak,
, (3.15)

DdS = -DdS = - dS.

U holda
, (3.16)

va elektr maydon energiyasi


. (3.17)

Birjinsli va izotrop muhitlarda

D = ₀ Е , (3.18)

demak,


, (3.19)

Bu tenglamaning fizik ma’nosi quyidagicha, elektr maydoni energiya tashuvchisi bo‘lib xizmat qiladi va energiya butun fazoda hajmiy zichlik bilan taqsimlangan.

. (3.20)

Elektr maydon kuchlanganligi noldan farqli bo‘lgan hollarda maydon kuchlari maydon energiyasi hisobiga ish bajarishi mumkin.

Zaryad, maydon, elektrostatik, ion, elektron, o’tkazgich, sig’im, kondensator, kondensatorlarni parallel ulash, kondensatorlarni ketma-ket ulash, elektr maydon energiyasi.

Nazorat savollari
1. Elеktr maydonida o’tkazgich qanday qutublanadi?
2. Elеktr sig’imi dеb nimaga aytiladi?
3. Sig’im birligi qanday?
4. Yassi kondеnsator enеrgiyasi nimaga tеng?
5. Parallеl va kеtma – kеt ulangan kondеnsatorlar sistеmasining sig’imi nimaga
tеng?

6. 
   Elektr maydon energiyasi qanday aniqlanadi, formulasini keltirib chiqaring?
   

7. Ikkitadan ortiq kondensator ketma-ket ulanganda umumiy sig’im ifodasini
yozing?

6. 
   Elektr maydoniga qo’yilgan o’tkazgich qanday ta’sirlanadi?
   

9. Elektr sig’im qanday fizik kattalik?
10. Kondensator qanday elektr qurilma, u qanday vazifani bajaradi?
11. Elektr maydon energiyasi ifodasini yozing?