1. Yarim o`tkazgichlar va ularning xususiyatlari

Diodlarning sxematik belgilanishi

To’rtta diodni ulash orqali diod ko’prigini hosil qilish mumkin. Bunday qurilma ko’prikli to’g’rilagich deb ataladi. 3-rasmda ko’prik to’g’rilagichlarining 4 xil ko’rinishi ko’rsatilgan. Yuza montajlar uchun mo’ljallangan qurilma bir tomonidan 45° qiya qilib joylashtiriladi. Bu diodlar sxemaga rasmda ko’rsatilgan tartibda ulanadi.

Ko’prik to’g’rilagichining sxemaga ulanishi
Ko’prik to’g’rilagichlarining ko’rinishi

Svetodiodlar (yorug’lik tarqatuvchi diodlar) yorug’lik tarqatuvchi kristallardan yaratilgan bo’lib, undan tok o’tganda yorug’lik tarqaladi (5-rasm). Kristall materialning rangiga qarab, qizil, sariq, yashil, ko’k yoki boshqa rangli yorug’lik tarqaladi. Svetodiodlarning eng muhim xususiyatlaridan biri bo’lib, unga kuchlanish berilganda o’ziga xos kuchlanishning hosil bo’lishi hisoblanadi. Uni o’zgatirgan bilan yorug’lik o’zgarmaydi. Masalan, qizil rangli svetodiod uchun bu kuchlanish 1.7V ni tashkil qiladi, agar uni oshirilsa, diod ishdan chiqadi.

Svetodiod
Svetodiodning ulanish sxemasi.

Эмиттер деган ном электронлар базага пуркалади, инжекция, яғни инжекцияланади деган мағнони англатади. Мана шу хусусияти билан электрон лампадаги катоддан термоэлектрон эмиссия ходисаси туфайли электронлар хосил бщлиши орасидаги фарк тушунтирилади. Транзистор ва вакуумли триод ишлаш принципи жихатидан хам фарк қилади. Триодда турга кучланиш берилмаса хам, анод токи хосил бщлади. Транзисторда эса база токи булмаса, коллектор токи хам бщлмайди. 2 – расмда курсатилган транзистор дискрет транзистор деб аталади.

Транзисторнинг тузилиши (а) ва унинг карама-карши уланган диодлар сифатида тасвирланиши.
Бу транзисторда р-п щтишлар ярим щтказгичли пластинанинг қарама-қарши томонларида жойлашган.Щтишлари бир томонга жойлашган транзисторлар хам мавжуд. Бундай транзисторлар интеграл транзисторлар деб аталади. Эмиттер сохасида аралашма микдори купрок булади. Коллектор заряд ташувчиларни экстрациялаш(суриб олиш) вазифасини бажаради.