1. Xo’jalik hisobi mohiyati va uning ahamiyati

56. Xo’jalik mablag’larining tashkil topish manbalari va ularning 
turkumlanishi. 
→→46 
57.
Valyuta scheti operatsiyalari hisobi. 
67.
 
Asosiy vositalarning eskirishi hisobi. 
Korxonalar banklarda hisob–kitob va valyuta schyotlaridan tashqari, maxsus 
joriy schyotlari (limitlashtirilgan chek daftarchalari, akkreditivlar, maxsus schyotlar 
va b.) dan ham foydalanishlari mumkin. Naqd valyutani hisobga olish uchun alohida 
5020 «CHet el valyutasidagi pul mablag‘lari» schyoti tayinlangan. Naqd xorijiy 
valyuta harakatining hisobi kassa daftarida yuritiladi. Bu daftarda xorijiy valyuta 
operatsiyalarining hajmiga qarab taxminan bir necha betlar ajratiladi. Bankdan naqd 

---

xorijiy valyutani olinishi quyidagicha buxgalteriya yozuvi bilan rasmiylashtiriladi: 
D-t 5020 «CHet el valyutasidagi pul mablag‘lari» schyoti, K-t 5210 «Mamlakat 
ichidagi valyuta schyotlari» schyoti. Naqd xorijiy valyuta harakatining hisobi ikki 
xil bahoda yuritiladi: valyuta turlari bo‘yicha va so‘mda. Sintetik hisob faqat so‘mda 
yuritiladi. Jurnal-order shaklida hisob yuritilganda naqd xorijiy valyutasi uchun 1/1 
– jurnal-orderi va 1/1 qaydnomasi qo‘llaniladi.Kassadagi naqd xorijiy valyuta 
qoldig‘i vaqti-vaqti bilan so‘mga nisbatan qaytadan baholanib turiladi. Ijobiy va 
salbiy kurs farqi 5020 «CHet el valyutasidagi pul mablag‘lari» schyotida tegishli 
9540 «Valyutalar kurslari farqlaridan foydalar» yoki 9620 «Valyutalar kurslari 
farqlaridan zararlar» schyotlari bilan bog‘liqlikda aks ettiriladi. 
21son BHMSga muvofiq, asosiy vositalar obektlari bo‘yicha hisoblangan 
eskirish summasi buxgalteriya hisobida tegishli summalarni to‘plash yo‘li bilan 
asosiy vositalarning eskirishini hisobga oluvchi schyotlarda (0200) aks ettiriladi. 
Xo‘jalik yurituvchi subektlarning buxgalteriya hisobida asosiy vositalar obektlari 
bo‘yicha eskirish hisoblanishi quyidagi tarzda aks ettiriladi: 
a) ishlab chiqarish jarayonida foydalanilayotgan asosiy vositalar bo‘yicha 
ishlab chiqarilayotgan mahsulot tannarxining kalkulatsiyasini hisoblash va 
xarajatlarni mahsulot birligi tannarxiga olib borish usuliga qarab: Dt 2010 «Asosiy 
ishlab chiqarish» yoki 2510 «Umumishlab chiqarish», Kt 0200 «Asosiy 
vositalarning eskirishi» schyoti. 
b) yordamchi ishlab chiqarish yoki xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklar 
uchastkalarida foydalanilayotgan asosiy vositalar bo‘yicha: Dt 2310 - «YOrdamchi 
ishlab chiqarish" schyoti yoki 2710 - «Xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklar" schyoti,
K-t 0200 «Asosiy vositalarning eskirishi» schyoti. 
v) mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) va tovarlarni sotishda foydalanilayotgan, 
ma’muriy maqsadda, madaniy-marifiy va boshqa ijtimoiy vazifalarda 
ishlatilayotgan asosiy vositalar bo‘yicha: Dt 9400 «Davr xarajatlari» schyoti, Kt 
0200 «Asosiy vositalarning eskirishi» schyoti. 
Quyidagi asosiy vositalarga eskiish hisoblanmaydi: 
a) mahsuldor hayvonlarga; 

---

b) kutubxona fondlariga; 
v) hokimiyat qaramog‘idagi obodonlashtirish inshootlariga; 
g) qonunchilikda belgilangan tartibda konservatsiyaga o‘tkazilgan fondlarga; 
(O‘zR AV 12.11.2003 y. 1181-1-son bilan ro‘yxatga olingan O‘zR MV Buyrug‘i 
taxriridagi kichik band) 
d) muzey qiymatliklariga; 
e) san’at va arxitektura yodgorliklariga; 
j) umumiy foydalanish uchun mo‘ljallangan avtomobil yo‘llariga; 
z) to‘liq eskirish hisoblangan asosiy vositalarga. 
 
 
 
 
 
 
 

---