1. Виждон эркинлиги, унинг қисқача тарихи Виждон эркинлигининг қонуний асослари Ўзбекистонда виждон эркинлигига амал қилиниши

Ўзбекистонда виждон эркинлиги
конституция
1. Виждон эркинлиги, унинг қисқача тарихи
2. Виждон эркинлигининг қонуний асослари
3. Ўзбекистонда виждон эркинлигига амал қилиниши
Мавзу: Ўзбекистонда виждон эркинлиги
Режа
Дунёвий давлатларда, яъни давлатдан дин, диний ташкилотлар ажратиб қўйилган мамлакатларда, инсонпарвар, демократик жамиятларда виждон эркинлиги мавжуд.
Виждон эркинлиги нима?
Динларга, диний урф-одатларга, имон-эътиқодга ҳар бир фуқаронинг амал қилиши ёки ҳеч қандай динга амал қилмаслиги ҳуқуқларини жорий этилиши ва улардан шахсларнинг бемалол фойдалана олишига виждон эркинлиги дейилади.
Виждон эркинлиги инсоният тарихида турли шаклларда амал қилган бўлиб, улар ҳукмрон диний мафкура, дунёқараш талабларига нисбатан зиддиятда бўлиб келган
Виждони буюрган эътиқодни расмий диний-мафкурага қарама-қарши қўйган эркин фикрловчилар эътиқоди виждон эркинлигидир.
Динга эътикод
килиш
Мўъжизаларга
ишонч
Худога
ишонч
Диний
акидага ишонч
Ибодат
Яшаш
тарзи
Бирор кучга ишониш
Диний эътиқод
Қулдорлик, феодализм, капитализм ва социализм жамиятларида виждон эркинлигининг қуйидаги тарихий шакллари мавжуд бўлган
Деизм - табиатни худо яратган, худо билан табиат ажралмайди, деб ҳисобловчи эътиқод эди. Шамол худоси, денгиз худоси, осмон, чақмоқ худоси, ер ости ва зулмат худоси, деҳқончилик худоси мавжуд, деган тасаввурлар деизм туфайли мавжуд бўлган. Масалан, Аполлон, Юпитер, Эрхубба каби худолар греклар, римликлар, туркий халқларнинг худди шундай худолари бўлган. Юпитер - римликларнинг чақмоқ худоси эди. Аполлон грекларнинг осмон худоси бўлган. Эрхубба - туркий халқларда сув худоси эди. Деизм тасаввурлари ҳозир ҳам маълум даражада сақланиб келмоқда.
Пантеизм - табиат ўз сабабларига асосан ривожланади, унга худолар таъсир қила олмайди деб ҳисоблайдиган тушунча ва тасаввурлардан иборат таълимот бўлиб, бу таълимот табиатдаги ҳамма нарса ва ҳодисаларни худо яратган ва улар томонидан табиат бошқариб турилади, деювчи христиан, иудаизм, буддизм, ислом ва бошқа динлар мафкурасига қарши қаратилган таълимот эди. Пантеизм табиатшунос олимлар томонидан ишлаб чиқилган. Масалан, грек файласуфи Гераклит табиатни худолардан ҳам, одамлардан ҳам ҳеч ким яратмаган, у қонуний ёниб ва сўниб турадиган мангу оловдан ташкил топган, деб ҳисоблаган. Италиялик олим Жардано Бруно эса ҳар бир юлдуз ўзи бир олам, дунё чексиз, Инжил кўрсатмалари уйдирмадан иборат, деб ҳисоблаган.