1 Umumiy ma’lumotlar

1.3. Bino va inshootlar konstruksiyalari va mahsulotlari
Binoning poydevori va er osti qismi uchun mahsulotlar past yuzasi yassi yaxlit elementlar ko‘rinishida bajariladi va zichlashtirilgan grunt yoki betonli tayorlanma ustiga o‘rnatiladi. Kolonnani pastki qismini o‘rnatish uchun fundement elementini yuqori qismida stakan shaklidagi chuqurcha qoldiriladi. Stakan chuqurligi kolonna ko‘ndalang kesimining 1-1,5ni tashkil qiladi. Asosga katta bosim tushishi mumkin bo‘lgan xollarda yig‘ma poydevorlar qo‘llaniladi. Ular plita va bloklardan iborat bo‘lib, montaj davrida 2-3 qavatni tashkil etadi(1.1-rasm).

1.1-rasm. Erto‘lalarning poydevor va devorlari
a-kolonnaosti poydevori; b-devorlarning lentasimon poydevor bloklari; v-erto‘la devorlari bloklari

Kolonna ostidagi poydevorlar M200, M250 va M300 markali betondan tayyorlanadi. Ularni A – II va A – III klassli po‘lat armatura to‘ri va karkaslar bilan armaturalanadi. Bundan poydevorlar asosan stend texnologiyasida tayyorlanadi. Devor osti uchun poydevorlar trapetsiya va to‘rt burchak ko‘rinishidagi aloxida bloklardan, og‘irligi 0,5 – 4t va M1 50-M300 markali og‘ir betondan tayyorlanadi. Bloklar A – II va A – III klassli po‘lat to‘r bilan armaturalanadi fundamentlar asosan stend texnologiyasi bo‘yicha tayyorlanadi. Er to‘la devorlari yaxlit bloklardan yoki M100-M150 markali, vazni 2t gacha bo‘lgan og‘ir betonli bo‘shliqli blokdan ishlab chiqariladi.

Tashqi devor panellari yaxlit yoki deraza, eshik o‘rni qoldirilgan bir qatlamli zichligi 700-1000kg/m³, M50 – M100 markali, g‘ovak to‘ldiruvchili engil betondan, hamda zichligi 550-700 kg/m³, M35 va M50 markali g‘ovak betondan tayyorlanadi. Turar joy binolarining 1ta xona uchun tashqi devor panellari o‘lchami 3,6x2,9x0,4 m, vazni 4 t gacha, va 2 ta xonaga 2 ta va deraza o‘rni qoldirilgan panellar uzunligi 6-6,6m, vazni 8 t da ishlab chiqariladi. Devor panellari payvandlangan to‘r bilan armaturalanadi, eshik, deraza o‘rni qoldirilgan bo‘lsa perimetr bo‘yicha karkas o‘rnatiladi. Tashqi devorlarni issiqlik o‘tkazmaslik xususiyatini orttirish va devor og‘irligini kamaytirish uchun ichki qatlami g‘ovak betondan, mineral tolali va boshqa materiallardan tayyorlangan uch qatlamli paenellar ishlatiladi. Bunday devorning qalinligi 300-250 mm va vazni 50% gacha kamayadi.
Ichki devor panellari bir qatlam yaxlit va eshiklar o‘rni bilan 7m uzunlikdagi, balandligi 2,9 m va qalinligi 200 mm gacha og‘ir yoki M150 - M200 markali konstruksion engil betondan tayyorlanadi (1.2-rasm).

1.2-rasm. Turar-joy binolarining tashqi (a) va ichki (b) devor panellari
Ko‘p qavatli binolar kolonnalari 300 x300 va 400x400 mm kesimli va uzunligi 1-4 qavatga ishlab chiqariladi. Uzunligi 8,4 m, vazni 3,5 t gacha va 2 qavatga mo‘ljallangan kolonnalar nisbatan keng tarqalgan (1.3 – rasm).

1.3-rasm. Ko‘pqavatli binolarning karkas kolonnasi a-ikki qavatga mo‘ljallangan uzunlikdagi kolonnaning umumiy ko‘rinishi; b-elementlarning ulanish choklar; v-kolonnaning rigel bilan ulanish choklari.