1. Ugleroddan tashkil topgan mikroskopik chang zarrasining massasi 0,1 kg. Zarracha qancha atomdan iborat ekanlini toping

1-amaliy mashgʻulot
Mavzu: Molekulyar kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi.





Masalalar yechish na’munasi





Mustqil ishlash uchun topshiriqlar.
1. Ugleroddan tashkil topgan mikroskopik chang zarrasining
massasi 0,1 kg. Zarracha qancha atomdan iborat ekanlini toping.
2. Davolashda qoʻllaniladigan radonli vannada 1,0 dm³ hajmdagi suvga 1,8∙10⁶ ta radon atomi aralashtirilgan boʻladi. Bunday vannadagi qancha suv molekulasiga bitta radon atomi toʻgʻri keladi?
3. Dissotsiatsiya darajasi 7,0% boʻlgan 1,0 g azotda qancha zarracha (atom va molekulalar) bor?
4. Harorati (temperaturasi) 20°C boʻlgan simob bugʻlari bilan
zaharlangan xonadagi 1,0 m³ havoda qancha simob atomi bor? Mazkur
haroratda (temperaturada) simobning toʻyingan bugʻlari bosimini 133
mPa deb oling.
5. Normal sharoitda 1,0∙10⁶ ta ideal gaz molekulasidan tashkil
topgan kubning qirrasi uzunligini toping.
6. Normal atmosfera bosimida ochiq idishdagi gaz 27°C dan
327°C gacha isitilgan. Bunda birlik hajmdagi gaz molekulalarining
soni qanchaga ortgan?
7. Hajmi 1 dm³ boʻlgan idishda harorati (temperaturasi) 17°C
boʻlgan gaz bor. Gazning sirqishi natijasida idishdan 10²¹ molekula
chiqib ketgan boʻlsa, gazning bosimi qanchaga oʻzgargan?
8. Dajmi 3,0 dm³ boʻlgan idishda 4,0 mg geliy, 70 mg azot va 5,0∙10²¹ ta vodorod molekulasi bor. Aralashmaning harorati 27° C boʻlsa, uning bosimi qanday boʻladi?
9. Qirrasi l=1.0 sm boʻlgan kub shaklidagi berk idishda N ta havo molekulasi bor. Idish devori shundayki, unga urilgan havo molekulalari τ = 1,0∙10^-2 s davomida devorda qoladi. Idishning harorati 300 K boʻlsa, idish devoridagi havo molekulalari sonini toping.
10. Kosmik aloqani amalga oshirish uchun 100 m³ hajmli sun’iy yoʻldoshdan foydalaniladi. Yoʻldosh normal sharoitdagi havo bilan toʻldirilgan boʻlib, unga urilgan meteorit yoʻldosh korpusida yuzasi S=1,0 sm² boʻlgan teshik ochgan. Yoʻldosh ichidaga bosim 1,0% ga oʻzgarishi uchun ketadigan vaqtni toping. Gaz harorati oʻzgarmaydi deb hisoblang.
11. Germetik yopiq idish ichida teng miqdordagi kislorod bilan geliyni aralashtirib, soʻngra idish devorida teshik ochilgan. Teshikdan chiqayotgan molekulalar oqimining tarkibi qanday boʻladi?
12. 18°C haroratli 1,0 mol vodorodda boʻlgan molekulalar aylanma harakatining oʻrtacha kinetik energiyasini toping.
13. 16°C haroratli 7,0 g azot molekulalarining energiyasini toping. Bu energiyaning qancha qismi ilgarilanma harakatga, qancha qismi aylanma harakatga tegishli? Azot molekulalarining tebranma erkinlik darajalari uygʻotilmaydi deb hisoblang.
14. Hajmi 2,0 dm³ boʻlgan idishda gaz 0,50 MPA bosim ostida
turibdi. Gaz molekulalari ilgarilanma harakatining kinetik energiyasini toping.
15. 700°C haroratli 12 g kislorod molekulalarining 40% I atomlarga dissotsiatsiyalangan. Zarrachalar issitslik harakatining energiyasi qanchaga teng? Kislorod molekulalarining tebranma erkinlik darajalari uygʻotilmagan deb hisoblang.
16. 1,0∙10³ K haroratda toʻrt atomli (hajmga ega boʻlgan) molekulalardan tashkil topgan gazning barcha erkinlik darajalari (shu jumladan, tebranma erkinlik darajalari ham) uygʻotiladi. Mazkur gaz molekulalarining oʻrtacha energiyasini toping. Bu energiyaning qancha qismi ilgarilanma harakatga tegishli boʻladi?
17. Tovush tezligiga yaqin tezlik bilan uchayotgan samolyotning
sirti havoga ishqalanish natijasida kanday haroratgacha qizishi moʻmkin? Xavo qattiq azot molekulalaridan tashkil topgan deb hisoblang. Havo haroratini — 10°C deb oling.


Foydalanilgan adabiyot
1. Умумий физика курсидан масалалар тўплами(М.С.Цедрик таҳрири остида). Тошкент. “Ўқитувчи”, 1996.