1. Turli mamlakatlarning globallashuv afzalliklarining mamlakatlar o’rtasida notekis taqsimlanishi

Xulosa

Xulosa qilib ayganda, zamonaviy G'arbiy Evropa davlatlari birinchi marta o'rta asrlarning oxirida globallashuvga duch kelishdi: G'arbiy Evropa shaharlari va mamlakatlari o'rtasidagi savdoning keskin o'sishi 12-asrning ikkinchi yarmidan boshlab, I. Vallershteynning fikricha, "Yevropa jahon iqtisodiyoti” shakllana boshladi, ya’ni Yevropaning aksariyat davlatlarini qamrab olgan global iqtisodiyot.
Biroq, bundan oldin ham Qadimgi Rossiya va Vizantiya globallashuvga duch keldi. Jumladan, bir qator iqtisod tarixchilarining fikricha, Oʻrta yer dengizidagi intensiv xalqaro savdo antik dunyo parchalanganidan soʻng tez orada yoʻqolib, uning yoʻqligi davri 7—8-asrlarda ham davom etgan. Ammo keyin, 9-asrda biz yana xalqaro savdoning asta-sekin o'sib borayotganini ko'ramiz, bu endi nafaqat O'rta er dengizining sharqiy qismini (birinchi navbatda Vizantiyani), balki Qadimgi Rossiya hududini ham qamrab oladi. Vizantiya, Rossiya va boshqa qo'shni davlatlar o'rtasidagi intensiv xalqaro savdo, arxeologiyaga ko'ra, X-XI asrlarda eng yuqori cho'qqiga chiqdi. Buni Rossiya hududidan topilgan va aynan shu davrga tegishli Vizantiya tangalarining ko'p sonli xazinalari va yotqizgichlari tasdiqlaydi. Biroq, bundan oldin ham, IX asrda globallashuv qo'shni mintaqani - Volga bo'yi, Kaspiy dengizi va Arab Sharqi davlatlarini qamrab oldi - bu davrdagi tangalar qo'yilgan va xazinalarda ustunlik qilgan arab tangalari. Rossiya hududi va ko'p miqdorda topilgan - 10-asr oxirigacha. Volga va Kaspiy dengizi Rossiyaning Arab Sharqi va Kavkaz bilan savdosida asosiy savdo yoʻllari boʻlgan; va arxeologiyaga ko'ra, ushbu savdo yo'lidan intensiv foydalanish 8-asrning so'nggi o'n yilliklarida boshlangan.
Shunday qilib, bu davrda mintaqaviy globallashuvning ikkita jarayoni parallel ravishda rivojlandi: ulardan biri Volga-Kaspiy savdo yo'li bilan bog'liq bo'lib, 8-asrning oxirida boshlangan. va 10-asr oxirigacha davom etgan; ikkinchisi, Oʻrta yer dengizi – Qora dengiz savdo yoʻli bilan bogʻliq – Qora dengizga quyiladigan daryolar havzalari (Dnepr, Don, Dnestr, Janubiy Bug), 9-asrning 2-yarmida boshlanib, 12-asrning ikkinchi yarmigacha davom etgan. asr. Ushbu savdo yo'llarining birinchisi o'sha paytda "Varangiyaliklardan forslarga", ikkinchisi "Varangiyaliklardan yunonlarga" deb nomlangan.
Bozor iqtisodiyoti (kapitalizm) doimo globallashuvning markazida bo'lgan. Globallashuvni - intensiv xalqaro savdoni bozordan tashqari sharoitda, masalan, najotkor iqtisodiyot yoki qat'iy rejalashtirish va taqsimlash tizimi hukmronligi sharoitida tasavvur qilib bo'lmaydi. Globallashuvning mohiyati bo'lgan xalqaro savdoning portlovchi rivojlanishi har doim stixiyali bozor munosabatlari natijasi bo'lgan va hech qachon biron bir reja yoki taqsimot natijasi bo'lishi mumkin emas.
Bu tarixchilarning ushbu tarixiy davrlarda iqtisodiyot qanday bo'lganligi haqidagi qarashlariga mos keladi. Shunday qilib, antik davrning ko'plab tarixchilari antik davr kapitalizm davri deb yozganlar. Nemis tarixchisi Ed Mayer antik davrda insoniyat taraqqiyotning kapitalistik bosqichini bosib o'tgan va undan oldin "O'rta asrlar" kelgan deb hisoblaydi. Tarixchi olim M.I.Rostovtsev zamonaviy kapitalistik iqtisodiyot bilan antik davr kapitalistik iqtisodiyoti o‘rtasidagi farq sof miqdoriy, lekin sifat jihatidan emas, deb hisoblab, kapitalizmning rivojlanish darajasi bo‘yicha antik davrni 19-20-yillardagi Yevropa bilan solishtirish mumkin, deb yozgan edi. asrlar. Rus-Vizantiya globallashuvi davriga nisbatan xuddi shunday fikrni tarixchi G.V.Vernadskiy, rus tarixi bo'yicha mutaxassis: feodal davri ".