1. turli jarayonlardagi issiqlik effektlari



Download 96 Kb.
bet3/4
Sana08.06.2022
Hajmi96 Kb.
#644647
1   2   3   4
Bog'liq
TERMOKIMYO

3. ISSIQLIК SIG’IMI
Issiqlik sig’imi ham issiqlik effekti bilan bir qatorda kimyoviy jarayonlarni harakatlantiruvchi kattalik hisoblanadi. Bir birlik massadan iborat sistemaning temperaturasini bir gradusga oshirish uchun sarf bo’lgan issiqlik miqdoriga issiqlik sig’imi deyiladi.
С – solishtirma issiqlik sig’imi 1 kg yoki 1 g moddani,
С – bir mol moddani,
СV – turg’un hajmda bir mol moddaning,
Ср – turg’un bosimda 1 mol modda temperaturasini bir gradusga isitish uchun talab qilingan issiq miqdori (j yoki kall).
Isitish jarayoni turg’un hajmda olib borilganda, termodinamikaning birinchi qonuni asosiy tenglamasiga muvofiq:
Q = dU + PdV, V = const, dv = O bo’lganda dQ = dU
Demak, sistemaga berilgan issiqlik faqatgina sistemaning ichki energiyasini oshirishga sarf bo’ladi. Isitish turg’un bosimda olib borilganda esa issiqlik sistemaning ichki energiyasini oshirishdan tashqari ish bajarishga ham sarf bo’ladi. Shunga ko’ra, Cp > Cv bo’ladi.
Qattiq va suyuq holdagi moddalarda, temperatura o’zgarishi bilan ularning hajmi kam o’zgaradi. Shunga ko’ra, Cv, Cp o’rtasidagi farq kam bo’ladi.
Qattiq va suyuq holdagi moddalarda, temperatura o’zgarishi bilan ularning hajmi kam o’zgaradi. Shunga ko’ra, Cv, Cp o’rtasidagi farq kam bo’ladi. Shunga ko’ra, moddalarning bu holatlarida, taqribiy hisoblarda Cp, Cv – o’rtasidagi farqni hisobga olmasa ham bo’ladi. Lekin moddalarning gaz holatida bu farqni e’tiborga olish kerak.
O’rtacha va chin issiqlik sig’imi
O’rtacha va chin issiqlik sig’imi temperaturaga bog’liq bo’ladi. Qanday bo’lmasin biror moddani, masalan, 10 dan 110С gacha yoki 100 dan 1010 gacha istish uchun turli miqdorda issiqlik kerak bo’ladi. Shunga ko’ra, chin va o’rtacha issiqlik sig’imi tushunchalari kiritilgan.
Modda T1 dan T2 gacha isitilganda sarflangan issiqlik miqdorining (Q) temperaturaning o’zgarishiga nisbati o’rtacha issiqlik sig’imi (C) deyiladi. O’rtacha issiqlik sig’imi:
(4.6.)
ga teng. (4.7.)
bu yerdа m – moddaning massasi; n – mol soni.
Demak, Т1 – T2 chegarasida issiqlik sig’imi temperaturaga bog’liq bo’lmasdan, o’rtacha С, Сv, Cp qiymatga ega.
Sistemaning temperaturasini cheksiz kam o’zgartirishi (dT) uchun kerak bo’ladigan issiqlik miqdorining shu temperatura miqdoriga nisbati chin (haqiqiy) issiqlik sig’imi (C, Cv, Cp) deyiladi, ya‘ni:

va dQ = mCdT; dQv = nCvdT; dQp = nCpdT,
(4.8.)
kelib chiqadi. (4.7.)va (4.8.) tenglamalarni bir – biriga tenglashtirib, quyidagi tenglama olinadi:

bundan:
(4.9.)
va kelib chiqadi (4.10.)
bu tenglamalar o’rtacha va chin issiqlik sig’imlari orasidagi bog’lanishni ifodalaydi. Ulardan foydalanib, dan е ni va, aksincha c dan e ni hisoblab chiqarish mumkin.

Download 96 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish