1-topshiriq. Quyidagi savollarga javob bering. Affiksal morfemalarning shakl va ma’no munosabatiga ko‘ra turlari haqida ma’lumot bering? Antonimlik hodisasi affikslarga xos xususiyatmi? Bu to‘g‘rida tilshunos olimlarning qarashlari

4-savol javobi

Affikslar sinonimligi qo‘shimchalarning vazifasiga ko’ra:

a) so‘z yasovchilarda:-siz\-no ma’nodoshligi asosida: o‘rinsiz - noo‘rin, -li/-ser ma’nodoshligi asosida: g‘ayratli - serg‘ayrat;

b) shakl yasovchilarda: -ish\ -imtir ma’nodoshligi asosida: oqish-oqimtir, -qar\-kar\-qaz\-kaz ma’nodoshligi asosida: qutqar - qut+qaz, o‘tkaz-o‘tkar, -lar\ ish ma’nodoshligi asosida kelishdi-keldilar;

v)so‘z o‘zgartuvchilarda: -ning\-dan ma’nodoshligi asosida: mehmonlar +ning|| +dan kattasi.

Shuni ham qayd etish lozimki, sinonim qo‘shimchalar barcha so‘zlarda birdek ma’nodoshlikka ega bo‘la olmaydi. Masalan, noo‘rin-o‘rinsiz so‘zlarida –no va –siz o‘zaro ma’nodosh, biroq tanish, ma’lum kabi so‘zlarga bu sinonim qo‘shimchalardan faqat -no affiksini qo‘shib ishlatish mumikin. Chunki tanishsiz, notanish sifatlari o‘zaro sinonim bo‘la olmaydi, ma’lumsiz shaklida esa sifat yasalmaydi