1-topshiriq. Matnni o‘qing va unga reja tuzing. Xorazm Ma’mun akademiyasi Reja: O‘rta Osiyo tarixidagi birinchi akademiya

---

711-20 guruh talabasi Nasiraliyev Ismoilning Akademik yozuv

fanidan bajargan topshirig‘i

8 - Mavzu. Referat.Taqriz matni. Annotatsiya yozish

Mavzu yuzasidan mashq va topshiriqlar

1-topshiriq. Matnni o‘qing va unga reja tuzing.

Xorazm Ma’mun akademiyasi

Reja:

1. O‘rta Osiyo tarixidagi birinchi akademiya.

2. “Dorul hikma va maorif” ilmiy tashkilotida faoliyat olib brogan

olimlar.

3. Ma’mun akademiyasiga mustaqillik yillarida qaratilgan e’tibor.

Ma’mun akademiyasi 1004- 1005 yillarda Xorazmda yaratilgan bo‘lib, O‘rta

Osiyo tarixida birinchi akademiyadir. Akademiyaning “Ma’mun” deyilishining

sababi Ma’muniy xorazmshohlar davrida (997-1017) ularning homiyligida

tashkil qilingan va ilmiy ish olib borgan. Akademiya 1017 yilda o‘z faoliyatini

to‘xtatilishining sababi Xorazmshoh Ma’mun ibn Ma’munning isyonchilar

tomonidan o‘ldirilishi bo‘ldi. Shundan so‘ng akademiya homiysiz va qarovsiz

qolib, akademiya olimlari ilmiy ish uchun tinch sharoit qidirib, birin-ketin

tarqalib ketdilar.

1004 yildan boshlab Gurganjda “Dorul hikma va maorif” ilmiy tashkiloti faoliyat

ko‘rsata boshlagan. Bu ilmiy tashkilot ko‘p jihatdan Platonning Afinadagi

Akademiyasini va Bog‘doddagi “Bayt -ul hikma” akademiyasiga o‘xshagan

Xorazm Ma’mun akademiyasida o‘sha davrning eng ko‘zga ko‘ringan

ensiklopedist olimlari va mutafakkirlari xizmat qilganlar. Ular qatorida

quyidagi yirik tadqiqotchilarni sanab o‘tish mumkin: Abulhayr ibn Hammar,

Jurjoniy, Beruniy, Abu Ali Ibn Sino, Muhammad ibn Muhammad as -Sahiy,

---

Xorazmiy va boshqalar. Bular o‘sha davr sharoitida haqiqiy ilmu-fanlarning

mashhur

kimyogarlari, tabiatshunoslari, tibbiyotchilari, matematiklari,

astronomlari, muhandis

olimlari, mantiqshunoslar, faylasuflar, tarixchilar,

geograflar va boshqa sohalarning atoqli vakillari yig‘ilgan edilar.

BMT ning Yunesko tashkiloti O‘zbekiston Respublikasining taklifi bilan 2005

yilda Ma’mun akademiyasining 1000 yilligi anjumanini o‘tkazish to‘g‘risida

qaror qabul qildi. O‘zbekiston ushbu tantanalar doirasida Xorazm Ma’mun

akademiyasini O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Xorazm-

Amudaryo mintaqasi filiali sifatida qaytadan tikladi. 1997 yil 11 noyabrdan

boshlab, O‘zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti I.A.Karimovning

“Xorazm Ma’mun akademiyasini tiklash to‘g‘risida”gi Farmoniga binoan bu

akademiya o‘z tarkibida arxeologik, til va adabiyot, biologiya bo‘limlarini

tashkil qildi va o‘z ajdodlarining nomi va ruhiga loyiq ish olib borishga

intilmoqda.