1. Tireoidit klassifikatsiyasi o'tkir va surunkali tireoidit

Reja:

• 1.Tireoidit klassifikatsiyasi
• 2.o'tkir va surunkali tireoidit
• 3.Xoshimoto surunkali limfomatoz tireoiditi (autoimmun tireoi-dit).klinika,tashxis,davolash.

O‘tkir tireoidit va strumit

• Qalqonsimon bezning yallig‘lanish kasalliklari o‘tkir yoki surunkali infeksiya ta'siri natijasida rivojlanadi. O‘zgarmagan qalqonsimon bezda rivojlangan yallig‘lanish jarayoniga - tireoidit, avvaldan buqoq mavjud bo‘lgan bezda rivojlangan yallig‘lanish jarayoniga esa - strumit deyiladi.

Klassifikatsiya

Xoshimoto surunkali limfomatoz tireoiditi (autoimmun tireoi-dit)

Ridel surunkali fibroz tireoiditi

Yiringli bo‘lmagan tireoidit (de Kerven-Krayl granulematoz tireoi-diti)

O‘tkir tireoidit va strumit

Klinikasi va diagnostikasi

• O‘tkir tireoidit va strumit tana haroratining oshishi bilan boshlana-di. Bemorlar bosh og‘rishi, qalqonsimon bezdagi kattiq og‘riqqa shikoyat qiladilar. Og‘riq ensa sohasiga va kuloqqa ta'sir beradi. Bo‘yinning oldingi yuzasida, qalqonsimon bez chegarasida yutinishda suriladigan og‘riydigan shish paydo bo‘ladi. Tireoiditning og‘ir asorati, ba'zan sepsis rivojlanishi bi­lan og‘irlashadigan yiringli mediastinit rivojlanishi hisoblanadi. Shuning uchun ham o‘tkir strumit yoki tireo­idit diagnozi qo‘yilgan bemorlarni shoshilinch ravishda kasalxonaga yotkizish va jadal davolashni boshlash kerak.

Davolash

• Bemorlarga ta'sir doirasi keng antibiotiklar, sulfa-nilamid preparatlari, detoksikatsion muolaja, osoyishta sharoit, suyuq yumshoq ovqatlar, mo‘l ichimlik va fizioterapevtik muolajalar tayinlanadi. Bezda yumshash, flyuktuatsiya belgilari paydo bo‘lib abssessga aylanganda, yiringli jarayon bo‘yinga va ko‘ks oralig‘iga tarqalib ketmasligi uchun, darhol uni ochib, drenajlash amaliyotini bajarish tavsiya etiladi.

Yiringli bo‘lmagan tireoidit (de Kerven-Krayl granulematoz tireoi-diti)

virusli infeksiyaga bog‘liq bo‘lib, kasallik klinik belgilariga ko‘ra o‘tkir yiringli tireoiditga o‘xshash bo‘ladi. Og‘riq sindromining bo‘lmasli-gi yoki yuzaga chiqmaganligi, bez ustidagi terining o‘zgarmaganligi va qo‘zish davrida gipertireoz belgilarining hamrohligi, tahlillarda esa oqsil bilan bog‘langan yod miqdorining ortishi, uni boshqa turdagi kasalliklar-dan ajratib turuvchi belgilar hisoblanadi.

Xoshimoto surunkali limfomatoz tireoiditi (autoimmun tireoidit)

• Kasallik autoimmun organospetsifik patologik jarayonlar qatoriga kiradi, ularda organizmda hosil bo‘ladigan antitelolar bitta a'zo kompo-nentlariga nisbatan spetsifik. Qalqonsimon bez noma'lum sabablar ta'-siri ostida tireoglobulindan farq qiladigan - o‘zgargan gormonal-aktivmas yodproteinlar ishlab chiqara boshlaydi. Ular qonga tushib antigenga aylanadi va qalqonsimon bezning adinar hujayralari hamda tireoglobulin-ga qarshi antitelolar hosil qiladi, keyingisini inaktivlaydi. Bu normal tireoid gormonal sintezi buzilishiga olib keladi. Bunga javoban, gipofiz tireotoksik gormoni sekretsiyasini oshiradi, hamda qalqonsimon bez giperplaziyasiga sabab bo‘ladi. Kasallikning so‘nggi bosqichlarida bez faoliyati, unda yod yig‘ilishining pasayishi bilan parallel holda pasayadi.

Klinikasi va diagnostikasi

• Kasallik aksariyat 50 yoshdagi va undan oshgan ayollarda paydo bo‘ladi, asta-sekin 1-5 yilgacha rivojlanadi. Kasal-likning birdan-bir belgisi - qalqonsimon bez o‘lchamining kattalashuvi hisoblanadi. Ushlab ko‘rilganda bez zich, biroq paypaslab ko‘rilganda atrofdagi to‘qimalar bilan bog‘lanmagan, harakatchan. Keyinchalik bemorlarda kayfiyatning umumiy buzilishi, ruhiy holatida o‘zgarishlar va gipotireoz belgilari kuzatiladi. Limfatik tugunlar kattalashmagan.

Davolash

• Xoshimoto buqog‘ini davolash konservativ. Bemorlarga tireoid va glyukokortikoid gormonlar tayin­lanadi. Tireoid gormonlar dozasi individual tayinlana­di, tireoidinning o‘rtacha sutkalik dozasi 0,1-0,3 g. Prednizolonning 20-40 mg sutkalik dozasi 1,5-2 oy mobaynida tayinlanib, u asta-sekin kamaytirib boriladi