1-tema: Mektepke shekemgi tálimde balalardi tábiyat penen tanistiriwdiń teoriyaliq tiykarlari hám tábiyat haqqinda túsinik

Janli tábiyatqa kiriwshiler bolsa aziqlanadi, dem aladi, ósedi hám kóbeyedi. Janli tábiyat wákilleri ósimlik, hawa, suw, jaqtiliq, issiliq hám aziq bolmasa jasay almaydi.

• 
  Janli tábiyatqa kiriwshiler bolsa aziqlanadi, dem aladi, ósedi hám kóbeyedi. Janli tábiyat wákilleri ósimlik, hawa, suw, jaqtiliq, issiliq hám aziq bolmasa jasay almaydi.
  
• 
  Janli tábiyattaģi barliq janzatlardan eń qúdiretlisi insan bolip esaplanadi. Insan pikirleydi, miynet etedi, túrli izlenisler ótkerip, kóp nárselerdi oylap tabadi. Tábiyat insandi ruwhiy jaqtan bayitiwdiń biytáirar negizi bolip tabiladi.
  

Ekologiya.

• 
  Búgingi kúnde ekologiya páni túsinigi hár bir adamniń sanasina sińip barmaqta. Derlik hár kúni gazeta betlerinde, radio hám televidenie kórsetiwlerinde házirgi shárayattaģi ekologiyaliq mashqalalar hám de olardi saplastiriw barisinda alip barilip atirģan is-hárekteler haqqindaģi maģliwmatlar beriledi.
  
• 
  Ekologiya sózi grekshe sóz bolip, «eko»-úy, mákan hám «logos» pán degen mánini bildiredi. Tábiyiy úyimizdi úyreniw degende, álbette ondaģi barliq tiri organizmler hám protsesslerdi úyreniw, yaģniy bul, úydi yamasa mákandi jasaw ushin jaramli halda saqlaw siyaqli máseleler túsiniwi kerek. Ekologiya páni de biologiya, geografiya pánleri siyaqli aniq pán bolip esaplanadi. Ol tiri organizmlerdiń jasaw shárayati hám olardi, ózi jasap turģan ortaliq penen óz-ara qiyin múnásibetleri hám de sol tiykarda júzege keletuģin nizamliqlardi úyrenedi. Ekologiya sózi pánge birinshi bolip 1866-jilda nemis biologi E.Gekkel tárepinen kirgizilgen.
  

Insanniń tábiyattaģi orni hám balalardiń kóz-qaraslarin qáliplestiriw

• 
  Insanniń kelip shiģiwi tábiyiy hám ruwhiy talaplarģa qaray janli hám jansiz tábiyat penen úzliksiz baylanisli esaplanadi. Insanniń biosferada tutqan orni eki tárepleme boladi. Yaģniy bul biologiyaliq obekt bolip, ortaliqtiń fizikaliq faktorlarina qaramli bolip tabiladi. Sebebi, bizdi qorshap turģan dógerek-átirap barliqtan dem aladi, aziqlanadi hám element almasiniwi nátiyjesinde tábiyattiń bizge bolģan paydasin kóredi. Insanlar basqa janzatlardan ajiralģan ózine say ózgeshelikleri menen barqulla ajiralip turadi.
  
• 
  Olar ózleriniń is-háreketleri menen tábiyatqa tásir etedi, yaģniy mádeniy ortaliqti jaratadi hám oni miynetleri hám de ruwhiy tájiriybelerinen kelip shiģip áwladtan-áwladqa ótkerip baradi. Insan ósimlik hám haywanlardi duris qaraw i nátiyjesinde olardiń jańa túrlerin jaratadi, kóbeytedi. Mektepke shekemgi jastaģi balalar tábiyat penen baqshaģa kiyatirģanda yamasa ketip baratirģanda duslasadi.