1-tema. Matematika tariyxınıń maqset hám wazıypaları, matematikanı rawajlandırıwshı kúshler hám onıń basqa pánler menen baylanısı. Matematika tariyxınıń tiykarǵı dáwirleri

Matematikanıń rawajlanıwındaǵı turmıstıń roli. 
Matematika - eń áyyemgi ilimlerdiń biri. Matematikalıq bilimler adamlar 
tárepinen ele judá jetilispegen miynet xızmetiniń tásirinde rawajlanıwdıń eń 
ertedegi basqıshında oylap tabılǵan. Bul xızmettiń quramalasıwı menen 
matematikanıń rawajlanıwına tásir etiwshi faktorlar jıynaǵı ózgerip otırdı hám ósip 
otırdı.
Óz predmetine iye ayrıqsha ilim retinde matematikanıń kelip shıǵıw 
waqtınan baslap, matematikanıń jańa túsinikleri menen metodlarınıń qáliplesiwine 
matematikalıq tábiyat-tanıw eń úlken tásir jasadı. 
Matematikalıq tábiyat-tanıw dep biz rawajlanıwdıń belgili basqıshında 
matematikalıq metodlardı qollanıw múmkin bolǵan tábiyat haqqında ilimler 
kompleksin túsinemiz. Matematikanıń rawajlanıwına basqa ilimlerdien burın tásir 
kórsetken astronomiya, mexanika, fizika boldı. 
Matematikalıq tábiyattanıwdın matematikanıń rawajlanıwına tikkeley tásirin 
onıń pútkil tariyxı dawamında kóriwge boladı. Mısalı differenciallıq hám 
integrallıq esap onıń eń ertedegi flyuksiyalar esabı formasında sol dáwirdegi 
mexanikanıń (aspan mexanikasınıń) máselelerin sheshiwdiń eń ulıwma metodı 
retinde kelip shıqtı. Nol`den eń az uzaqlasıwshı polinomlar teoriyası rus akademigi 
P.L. Chebıshev tárepinen par mashinasın izertlewge baylanıslı islep shıǵıldı. Eń 
kishi kvadratlar metodı K.F. Gauss basshılıǵında alıp barılǵan úlken geodeziyalıq 
jumıslarǵa baylanıslı kelip shıqtı. 
Matematikanıń qálegen tarawınan bunday túrdegi mısallardı keltiriwge 
boladı. Bulardıń barlıǵı matematikanıń adamlardıń miynet xızmeti nátiyjesinde 
kelip shıqqanın hám jańa túsinikler menen metodlardı tiykarınan matematikalıq 
tábiyattanıw tásirinde qálipleskenin kórsetedi.
Matematikanıń tábiyattanıwǵa qollanılıwı bar matematikalıq teoriyalardıń 
praktikalıq problemalardı sheshiwge qollanıwǵa hám olardı sheshiwdiń jańa 
metodlarınıń islenilip shıǵılıwı nátiyjesinde boladı. Anaw yamasa mınaw 
matematikalıq teoriyanıń praktikaǵa qollanıwshılıǵı haqqındaǵı másele barlıq 
waqıtta birden qanaatlandırarlıq sheshim taba bermeydi. Olardıń sheshiliwine 
deyin jıllar, hátteki on jıllıqlar ketedi. Mısal retinde gruppalar teoriyasın alıwǵa 
boladı.