1-tema: Hu’jjettaniwshiliq pán sipatinda. Hújjet hám oniń wazipalari. Málimleme hám hújjet túsinigi. Reje

Jãmiyetti xabarlandiriw- Mãlimleme resurslarin qãliplestiriw hãm olardan paydalaniw tiykarinda mãlimleme mútajliklerin qandiriw hãm puqaralar, mãmleket hãkimiyati shōlkemleri, jergilikli ōzin-ōzi basqariw shōlkemleri, social birlespeler huqiqlarin qorğaw ushin maqul shãrt sharayatlar jaratiwdiń islengen social ekonomikaliq hãm ilimiy texnikaliq procesi.
Tãlimdi mãlimlemelew jãmiyetti mãlimlemelewdiń zãrúrli bōlimlerinen biri esaplanadi.
Tãlimdi mãlimlemelew:
* Jãmiyettiń hãr bir ağzasi ushin bilim mãlimleme aliwdi tãmiynlew;
* Insanniń intellectual hãm dōretiwshilik uqiplarin rawajlandiriw ;
* Jãmiyettiń hãr bir ağzasi ōmiriniń jetekshi dawirinde bilimlerin jetilistiriw hãm jetekshi kãsibin tezlik penen ōzlestiriw;
* Joqari dãrejede bilim aliw hãm MT nãtiyjelegin asiriw ushin kerekli shãrt-shãrayatlar menen tãmiynlew imkaniyatin beredi. Bilim dãsturleri hãm xizmetlerinen paydalaniw ushin tōmendegi mãlimleme texnologiyalarinan paydalaniladi;
Mağliwmatlardi qayta islewdiń mãlimleme texnologiyalari, mağliwmatlardi gruppalarğa bōliw, tãrtiplew hãm esaplaw ushin mōlsherlengen.
Tãlim procesin muwapiqlastiriw hãm basqariw menen baylanisli bolğan MT niń barliq qatnasiwshilariniń mãlimlemege bolğan zãruriyatin qandiriw ushin mōlsherlengen ;
Qollap-quwatlaw hãm qararlar qabil qiliwdiń mãlimleme texnologiyalari MT qatnasiwshisi hãm kompyuter ōz ara múnãsibetin payda qiliw ushin mōlsherlengen.
Ekspert tizimleriniń mãlimleme texnologiyalari MT paydalaniwshiğa tiyisli pãnler boyinsha ekspertler mãslãhatlarin aliw imkaniyatin beredi.
MT qatnasiwshilari komunikatsiyalariniń mãlimleme texnologiyalari MT qatnasiwshilari arasinda tezlik baylanisti hãm ōz ara múnãsibetti tãmiynlew
Olarğa tōmendegiler baylanisli :
Komputerlerden baylanislarara paydalaniwğa tiykarlanğan electron pochta (E-mail) tińlawshilar hãm mãlimlemeni almasiwğa imkan beredi.
*Oqiw waqtindaği hamme qatnasiwshilarğa xabarlar jetkeriw ushin qabarlardiń kompyuter taxtasi, tarmaqta amelge asiriladi;
*Telefon boyinsha dawis benen mãlimleme almasiwi ushin audio-pochta, audio-signallar hãm nomerli kod hãm oniń kersinshesin dúziw, hãm kompyuterda nomerli tãrizde saqlaw ushin arnawli qurilmani ōz ishine aladi; tarmaqlarda ãmelge asiriladi;
* kompyuter konferensiya toparinda basekelikti alip bariw ushin kompyuter tarmaqlarinan paydalaniladi; audiokonferensiya bolsa qosimsha qurilma menen jixazlanğan telefon baylanisin ãmelge asiradi, eki yamasa onnan artiq insan sawbetlesip atirğanda qatnasadi;
Videoapparaturani qollanğan halda videokoferensiya; bir-birinen ajiratilğan oniń qatnasiwshilari teleekranda ōzlerin hãm basqa qatnasiwshilardi kōriwi hãm esitiwleri múmkin;
Telekoferensiya konferensiyalardiń bãrshe úsh túrin ōz ishine aladi;
Fasimal xabar xabarni bir kommunikasiyon kanal axirinda oqiw hãm onda basqasinda qaytaldan oqiw imkaniyatin beriwshi faks-apparattan paydalaniwğa tiykarlanğan.
Strvis hãm kōrsetpeli tãmiynattiń mãlimleme texnologiyalari:

• 
  Videomant monitor ekranida tekst hãm grafik mağliwmatlardi kōrsetiw ushin kompyuterden paydalaniwğa tiykarlanğan.
  
• 
  Úlken kōlemlge iye bolğan disklarda nomerli tãrizdegi hújjetler úlgilerin saqlaw ushin kōrinislerden saqlawdan paydalaniladi.
  
• 
  Úlken kōlemli optic disklerde hújjetlerdiń obrazlarin saqlawda paydalaniw
  
• 
  Tekst prosessori, tekstli hújjetlerdi jaratiw hãm qayta islewge mōlsherlengen
  
• 
  Keste prosessori keste mağliwmatlar ústinde kōplep operatsiyalardi orinlaw, diagramma hãm grafikler kōrinisinde olardi hújjetlestiriw, injenerlik, finansliq hãm statistic esap kitaplar orinlaw imkaniyatin beredi.
  
• 
  Multimedia mãlimlemesin bir waqitta inam etiw ushin mōlsherlengen: úsh ōlshemli kompyuter grafikasi, dawisli hãm video izbe izlik , virtual realliq unterfeysleri hãm basqalar.
  
• 
  Tekstte tarmaqlanatuğin noqatlardi shōlkemlestiriw ushin gipertekst, bul bolsa tekstte keyin qaytiw, yamasa qãlegen tarmaqlanatuğin noqatqa ōtiw imkaniyatin beredi, electron sabaqliqlar jaratiwdan keń paydalanğan.
  
• 
  KATALOG – kitapxana fondiniń hãmme birlikler dizimi. Avtomatlastiriw dizimde bibliografik mağliwmatlar bazasin quraydi.
  

KEYS –TEXNOLOGIYA- tekst, audiovisual hãm multimedia oqiw-metodik materiyallari toplamlarinan (keyslerinen) paydalaniwğa hãm oqitiwshi hãmde

• 
  Araliqtan usilda oqiwshi menen hãr dayim ōz-ara múnãsibetti shōlkemlestiriwde oqiwshilar tãrepinen ğãrezsiz úyreniwdi shōlkemlestiriw usili
  

KOMPYUTER OQITIW DIZIMLERI –MT tãlim waqtinda keń paydalanatuğin oqiw dãsturi bolip ol:

• 
  Oqiw waqtinda jeke tãrtipte boysiniw hãm differensiyalasiw;
  
• 
  Qateler diagnostikasi hãm kersinshe tarmaq arqali bilim aliwshini baqlap bariw
  
• 
  Oqiw-tanisiw iskerliginiń ōzin-ōzi baqlaw hãm dúzetiwin tãmiyinlew
  
• 
  Kompyuterdagi quramali esaplawlar esabinan bilim aliw waqtin kemeytiriw
  
• 
  Vizual oqiw mãlimlemesin kõrsetiw
  
• 
  Processler hãm hãdiyselerdi modellestiriw hãm uqsatip islew
  
• 
  Virtual sharayatlarda labaratoriya isleri, eksprementlaer hãm tãjriybeler õtkeriw.
  
• 
  Maqul bolğan qararlardi qabil qila aliwdi singdromlaw
  
• 
  Oyin jağdaylardan paydalanğan halda bilim prossesine qiziğiwshiliqti arttiriw
  
• 
  Tanisiw madeniyatin beriw siyaqli jumislardi ãmelge asiriw imkanin beredi