1-tema. Akademiyalıq jazıw. Jazba hám awızeki stil hám onıǹ ózgeshelikleri. Ólshem túsinigi. Til stilleri Jobası

Esap-sanaq arzaları. Esap-sanaq arzaları qatarına jazba yáki awizeki shártnamalar tiykarında belgili bir jumıslardı islep pitkergen ayırım jumısshılar yaki xızmetkerler tárepinen mákeme baslıǵınıń atına jazılǵan arzalar kiredi.
Eger pitkerilgen jumısqa tólenetuǵın haqı belgilengen summadan kem bolsa, jumıstı qabıl etip alıwshı xojalıq baslıǵı sol jumıstıń orınlanǵanlıǵı haqqında jazıp qoyıladı. Eger jumıstıń kólemi hám oǵan tólenetuǵın aqsha muǵdarı kóp bolsa, arnawlı komissiya tárepinen qabıl etilip, bul haqqında akt dúziledi. Tólenetuǵın haqınıń azı-kóbine qaramastan esap-sanaq arzalarınıń joqarǵı shep tárepinen mákeme baslıǵı qol qoyadı hám esaplaw bólimine usı hújjetler tiykarında onı tólew haqqında kórsetpe beredi, ol jerde usı hújjetlerge tiykarlanıp haqı tólenedi.
Esap-sanaq arzaları da erkin usılda jazıladı hám onda tómendegidey zárúrli bólimler bolıwı kerek:

1. 
   Mákemeniń hám arza jollanatuǵın jeke basshınıń atı;
   
2. 
   Arza beriwshi haqqında maǵlıwmatlar (mákán jayı, passport nomerleri, pasporttıń kim tárepinen hám qashan berilgeni, atı, ákesiniń hám atasınıń atı, zárúrligi bolsa, tuwılǵan jılı hám salıqlar boyınsha jeńilliklerge iye ekenligi kórsetiledi);
   
3. 
   Hújjettiń atı (esap-sanaq arzası);
   
4. 
   Arzanıń mazmunı;
   
5. 
   Arzanıń berilgen waqtı;
   
6. 
   Arza iyesiniń qolı.
   

Túsinik xat - xızmet tarawına baylanıslı máseleni, onıń ayırım táreplerin jazba túrde bayanlawshı hám mákeme (bólim) baslıǵına (ishki) yamasa joqarı shólkemlerge (sırtqı) jiberiletuǵın hújjet.
Ishki yamasa jeke túsinik xatlar, tiykarınan, xızmetkerler (jumısshı, fermer, student) tárepinen mákeme baslıǵı atına jazıladı. Onda jumıs (yamasa oqıw) waqtında xızmetkerler (yamasa student) tárepinen jiberilgen geypara qáte-kemshilikler, (máselen, jumısqa yamasa oqıwǵa kesh keliw, kelmey qalıw, joba yamasa ayırım tapsırmalardı waqtında orınlay almaw, belgilengen tártip-qaǵıydalardı saqlay almaw) hár qıylı jaǵdaylar, sebepler bayan etiledi hám dálillenedi. Túsinik xatlar ádette, basshı talap etiwi menen jazıladı.
Túsinik xattıǹ zárúrli bólimleri:
1. Hújjet jollanıp atırǵan shólkem yaki hámeldar adamnıń tolıq atı.
2. Hújjet tayarlanǵan (jazǵan) mákeme.
3. Hújjettiń atı (Túsinik xat).
4. Hújjettiń teksti (mazmunı).
5. Qolı.
6. Sáne (hújjet jazılǵan waqtı).
Xızmet babında kárxana yamasa mákeme atınan jazılatuǵın túsinik xatlar tiyisli is qaǵazlarına rásmiylestiriledi hám olardıń tolıq atı keltiriledi.
Tilxat - aqsha, hújjet, qımbat bahalı buyımlar yaki basqa bir nárseler alınǵanlıǵın tastıyıqlawshı rásmiy jazba hújjet.
Tilxat bir ǵana nusqada tayarlanadı hám aqsha yamasa qımbat bahalı hújjet sıyaqlı saqlanadı.
Tilxattıń tiykarǵı zárúrli bólimleri:
1. Tekst:
1) til xat beriwshi adamnıń lawazımı, ismi hám ákesiniń atı, familiyası;
2) aqsha, hújjet, buyım yaki basqa bir nárseni beriwshi adamnıń lawazımı, ismi, ákesiniń atı hám familiyası;
3) aqsha, hújjet, buyım yaki basqa bir nárselerdiń atı hám muǵdarı (zárúrligi bolsa bahası);
4) qabıl etilip atırǵan buyımnıń texnikalıq jaǵdayı (eger mashina, apparatlar hám soǵan usaǵan bolsa).
2. Tilxat berilgen sáne.
3. Tilxat jazıwshınıń qolı.
Alınatuǵın aqsha muǵdarı yaki buyımnıń bahası hám onıń sanı til xatta sanlar menen kórsetiledi hám qawıs ishinde sózler menen de beriliwi shárt.
Til xattaǵı jazıwlardı óshiriwge yamasa dúzetiwge bolmaydı, olay bolǵanda bunday hújjettiń haqıyqıylıǵı gúman tuwdırıwı múmkin.