1. Ta`lim va kadrlar tayyorlash tizimi O’zin-o’zi boshqarish organlarining faoliati va ularning jamiyatni

57.Makroekonomik davlat modernizatsiya va diversifikatsiya etilishi, bank-finans
va soliq sistemasidagi reformalar.
Respublikada qimmatli qog’ozlar bozorini rivojlantirish buyicha quyilgan maqsadlarga qimmatli qog’ozlar ikkilamchi bozorini jadal shakllantirgan, bizning bozorimiz xalqaro fond va vayuta bozorlariga chiqqan hamda qushilib ketgan taqdirdagina chinakamiga erishish mumkin.
Mulkdorlar qatlamini shakllantirishning ijtimoiy ahamiyati ham bekiesdir. Malumki, iqtisodiy usish bozor munosabatlariga utishning muxim tamoyillaridan biri - kuchli ijtimoiy siyosat yurgizish imkoniyatini berdi. natijada mamlakatimizda ommaviy lyumpenlashuvning, kupchilikning pauperizm botqogiga botib ketishining oldi olindi. Bunday ijtimoiy qatlam va guruxlar esa, keskin mulkiy tabaqalashuv, raqobat, ommaviy ishsizlik doimiy xarakterga ega jamiyatlarda yuzaga kelishi mumkin bulgan xodisalardir. Ularning safi mol-mulkidan ajralgan turli ijtimoiy guruxlar xisobiga tulib boradi. Hatto o’rta asrlarda ham, xar xil xayr-exsonlar bilan bu jaraenlarni yumshatishga urinishlar bulgan.
Nima uchun lyumpnlar va pauperlar ijtimoiy xavfli xisoblanadi? Gap shundaki, lyumpen-nemischa juldur, pauperizm – lotincha qashshoq, yuksil, degan manolarni anglatib, keng xalq ommasining eng zarur turmush vositalaridan ajralib qolganini bildiradi. Bundaylar, odatda, daydilik, tilanchilik, ug’rilik, tovlamachilik, foxishabozlik bilan kun utkazadi. Ular-siyosiy lokayd, tuturuksiz. Avantyurizm, boshboshdoklikka moyil bulib, turli xil tudalar, tartibsizliklarning kelib chiqishi uchun qulay muxit. To’g’ri, Sharqda xech qachon asl manoda lyumpenlik va pauperizm bulmagan. Madrasa, masjid va vakf erlari, mulklari, er-suv jamoalari hamisha mulkiy tabaqalanish kirralarini yuvib, uni yumshatib kelgan. Shuning uchun mamlakatimiz raxbari ijtimoiy sohani nafakat ustuvor deb elon qildi, balki bu yunalishda bir qator aniq tadbirlarni belgiladi. Daromad va mablaglarning ijtimoiy soha foydasiga qayta taqsimlanishini kuzda tutuvchi bir necha farmon va qarorlar qabul qilindi. 1992 yilning 1 yanvariga qadar quyilgan omonatlar uz egalariga qaytarila boshlandi. ijtimoiy-madaniy tadbirlar, aholini ijtimoiy muxofaza etish chora-tadbirlariga davlat byudjeti daromadlarining 55 foizidan ortiqrogi sarflanmoqda. Davlatning markazlashgan mablag’laridan tashqari korxona, muassasa va tashkilotlarning daromadlari maxalla kumitalari va fuqarolar yig’inlari kengashlari ishtirokida nochor va extiejmand oilalar foydasiga kayta taqsimlanaetir. Bunday misollarni kuplab keltirish mumkin.
Darhaqiqat, xaddan tashqari markazlashgan reja va qatiy taqsimot xukmron bulgan sobiq jamiyatda boqimandalik uchun iqtisodiy va ijtimoiy iqlim mavjud edi. Chunki unda moddiy nematlar ularni ishlab chiqarish uchun mexnatga muvofiq emas, suniy ravishda taqsimlash dastaklari orqali tekis, yani «suv olib kelganga ham, kuza sindirgangan ham» barobar bulinar va istemol etilar edi. 70 yildan kuproq davr mobaynida bu kayfiyat kishilarimizning ongiga chuqur singib ketgandi. Shuning uchun undan qutilish tez va oson kechmaydi. Jamiyatni boqimandalik kayfiyatidan batamom forig etish esa xuddi mulkka egalik kunikmalarini tula shakllantirish kabi kuchli ijtimoiy-iqtisodiy mexanizmlar orqali amalga oshiriladi.

58.O’zin-o’zi boshqarish organlarining faoliati va ularning jamiyatni
demokratlashtirishtagi urni.
Fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish organlari - fuqarolarning xalq hokimiyatini bevosita amalga oshirishi, davlat va jamiyat ishlarida toʻgʻridan -toʻgʻri ishtirok etishi vositalaridan biri. Asosiy vazifasi fuqarolarni mahalliy ahamiyatga bogʻliq masalalarni hal qilishda mustaqil faoliyat olib borishini taʼminlashdir.
Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi (105-modda) va "Fuqarolarning oʻzini-oʻzi boshqarish organlari toʻgʻrisida" (yangi tahriri) Oʻzbekiston Respublikasining qonuni (1999 yil 14 aprel)da F.oʻ.oʻ.b.o. huquqiy holati koʻrsatib oʻtilgan. Ushbu qonunga koʻra, F.oʻ.oʻ.b.o. quyidagilardir: shaharcha, qishloq, ovul fuqarolarining , shuningdek, shahar, shaharcha, qishloq va ovuldagi mahalla fuqarolarining yigʻini; fuqarolar yigʻinining kengashi; fuqarolar yigʻini faoliyatining asosiy yoʻnalishlari boʻyicha komissiyalar; fuqarolar yigʻinining taftish komissiyasi; tuman markazidan olisda joylashgan va borish qiyin boʻlgan shaharchalar, qishloqlar va ovullarda qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollarda tuziladigan maʼmuriy komissiya. F.oʻ.oʻ.b.o. mahalliy davlat hokimiyati organlari tizimiga kirmaydi. F.oʻ.oʻ.b.o. yuridik shaxs huquqlaridan foydalanadi, namunadagi muhrga ega boʻladi va mahalliy davlat hokimiyati organlarida roʻyxatga olinishi kerak.
Oʻzbekistonda 10 mingdan ortiq F.oʻ.oʻ.b.o. faoliyat koʻrsatmoqda. Fuqarolar yigʻini organlarini va ularning mansabdor shaxslarini saylash fuqarolarning qonunda belgilangan saylov huquqlari kafolatlarini taʼminlagan holda, umumiy, teng va toʻgʻridan-toʻgʻri saylov huquqi asosida yashirin yoki ochiq ovoz berish yoʻli bilan amalga oshiriladi. "Fuqarolar yigʻini raisi (oqsoqoli) va uning maslahatchilari saylovi toʻgʻrisida" qonun qabul qilingan (2004 yil 29 agtr.).
Fuqarolar yigʻini — fuqarolar oʻzini-oʻzi boshqarishining yuqori organi boʻlib, aholi manfaatlarini ifodalash va uning nomidan tegishli hududda amal qiluvchi qarorlar qabul qilish huquqiga ega. Fuqarolar yigʻinida 18 yoshga toʻlgan hamda shaharcha, qishloq, ovul va mahalla hududida doimiy yashayotgan shaxslar qatnashadi. "Fuqarolarning oʻzini-oʻzi boshqarish organlari toʻgʻrisida"gi yangi tahrirdagi qonunda shaharcha, qishloq, ovul fuqarolar yigʻini va shahardagi mahalla fuqarolar yigʻinining vakolatlari koʻrsatilgan. Fuqarolar yigʻinining qarorlarini bajarish va fuqarolar oʻzini-oʻzi boshqarish organlarining fuqarolar yigʻinlari oraliq davridagi joriy faoliyatini amalga oshirish uchun fuqarolar yigʻinining raisi (oqsoqoli), uning maslahatchilari, fuqarolar yigʻini faoliyatining asosiy yoʻnalishlari boʻyicha komissiyalarning raislari va yigʻinning masʼul kotibidan iborat tarkibda fuqarolar yigʻinining kengashi tuziladi. F.oʻ.oʻ.b.o.ning faoliyatini tashkil etishni uning kengashi hamda fuqarolar yigʻinining raisi (oqsoqoli) amalga oshiradi. Fuqarolar yigʻini kengashi oʻz devoniga ega boʻlishi mumkin, uning xodimlari soni yigʻin tomonidan belgilanadi. Fuqarolar yigʻinining raisi (oqsoqoli), masʼul kotibi va kengash devoni xodimlari fuqarolar yigʻinining mablagʻlari hisobiga ham, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda mahalliy byudjet mablagʻlari hisobiga ham taʼminlanishi mumkin. Taftish k o missiyasi F.oʻ.oʻ.b.o. moliyaxoʻjalik faoliyatini tekshirish uchun tuziladi. Maʼmuriy komissiya maʼmuriy huquqbuzarliklarga oid oʻz vakolatlari doirasidagi ishlarni koʻrib chiqish uchun tuziladi.
F.oʻ.oʻ.b.o.ning faoliyatini muvofiqlashtirish maqsadida respublika oqsoqollar Kengashi, shuningdek, fuqarolarning oʻzini oʻzi boshqarish ishlari boʻyicha viloyat, tuman, shahar muvofiqlashtirish kengashlari tuzilishi mumkin. F.oʻ.oʻ.b.o. faoliyatining moliyaviy asosi oʻz mablagʻlaridan, xalq deputatlari tuman va shahar Kengashlari tomonidan belgilangan tartibda ajratiladigan byudjet mablagʻlaridan, yuridik va jismoniy shaxslarning ixtiyoriy xayir-ehsonlaridan, shuningdek, qonun hujjatlarida ko'zda tutilgan mablag'lar orqali ta'minlanishi mumkin.