1. tabiat va inson

6-mashqlar 

---

9 
1. 1
s
m
ni 
soat
km
ga, 1
soat
km
ni 
s
m
ga aylantiring. 
2. Daryoda suzayotgan sol 20 minutda 900 m yo’lni 
bosib o’tdi. Solning tezligini 
s
m
hisobida aniqlang.
3. Velosipedchi tekis harakatlanib, 30 minutda 9 km yo’l 
o’tdi. Velosipedchining tezligini 
s
m
hisobida aniqlang.
4. Vl10 elektrovozning tezligi 
soat
km
100
. Bu tezlikni 
s
m
da ifodalang.
5. Samolyot 750 km/soat o’rtacha tezlik bilan uchdi. 
Samolyot 6 soat uchganda qancha yo’lni o’tadi? 
6. Avtomobil 40 m/s tezlik bilan 4000 m yo’lni qancha 
vaqtda bosib o’tadi.
7. Samolyot 180 m/s tezlik bilan 4000 m yo’lni qancha 
vaqtda bosib o’tadi. 
16. NOTEKIS HARAKATNING O’RTACHA 
TEZLIGI 
Jism notekis harakatlanganda bir xil vaqt oraliqlarida 
har xil yo’lni bosib o’tadi. Bunday harakatning tezligi 
doimiy emas. 
P oyezd yoki avtomobilning tezliklari to’xtash joylarida 
nolga teng bo’lishini, so’ngra uning ortishini, navbatdagi 
to’xtash oldidan kamaynshini bilgan holda ularning 
qandaydir bitta tezligi haqida gapiriladi. Poyezdning
tezligi 60 
soat
km
deganda qanday tezlik nazarda 
tutiladi? 
Notekis harakatning tezligi haqida gapirilganda yo’lning 
berilgan qismidagi yoki muayan harakat vaqtidagi 
o’rtacha tezlik nazarda tutiladi. Uni hisoblash uchun 
o’tilgan yo’l harakat vaqtiga bo’linadi, ya’ni tekis harakat 
tezligini hisoblashdagidek qilinadi. 
Misol. Poyezd 3200 km masofani notekis harakat qilib, 
bu yo’lni 64 soatda bosib o’tadi. Poyezd bu yo’lni tekis 
harakatlanib 64 soatda bosib o’tdi deb faraz qilamiz. 
U holda poyezdning tekis harkatdagi tezligi 
soat
km
soat
km
v
50
64
3200


.
ga teng bo’lar edi. Bu notekis harakatlangan poyezdning 
o’rtacha tezligidir.
vaqt
l
yo
tezlik
rtacha
O
'
'

yoki 
t
s
v
rt
o

'
. 
1. Poyezd, avtomobilning tezligi deganda qanday tezlik 
nazarda tutiladi? 
2. Notekis harakatning o’rtacha tezligi qanday 
aniqlanadi?