1. Suyuqliklar to’g’risida asоsiy tushunchalar

Suyuqlikning silindrik naychadan oqishi Idish devoridagi teshikka o`rnatilgan kalta trubalar naychalar deb ataladi. Odat­da, naychalardan sarfini ko`paytirish yoki ixcham oqimchalar olish uchun foydalaniladi. Ko`p hollarda idish devori qalin bo`lib, u parma bilan teshilganda naycha shaklida teshik paydo bo`ladi.

Nayshalardan oqadigan suyuqlikni hisoblashda yuqorida keltirilgan tezlik va sarf formulalardan foydalanamiz (https://hozir.org/5-excelda-formula-bilan-ishlash-excelda-formula-va-funktsiyala.html), lekin , , m koeffisiyentlarning qiymatlari bosh­qacha bo`ladi.

Silindrik naychalardan suyuqlik oqayotganda kirishda u devordan ajraladi va torayadi. Bu hodisa xuddi yupqa devordagi teshikdan oqish holidagi kabi bo`ladi. Lekin bu torayish to`xtab, toraygan oqimcha bilan naycha devori orasida uyurmali harakat vujudga kelganligi sababli kengayish boshlanadi va oqim naychaning butun kesimini egallab olguncha davom etadi. Natijada oqimcha naychaning ko`ndalnag kesimiga teng kesimda chiqib ketadi. Bu hodisa naychaning uzunligi (https://hozir.org/bilimlar-bellashuvi-v3.html)l uning diametridan 34 marta katta bo`lganda to`liq amalga oshadi (8.2-rasm, a).

Bu holda oqimcha diametri naycha diametriga teng bo`lgani uchun siqilish koeffisiyenti  = 1, binobarin (https://hozir.org/ozbekiston-respublikasi-oliy-va-orta-maxsus-talim-vazirligi-v23.html), m =  bo`ladi.

Agar naycha ln = (34)Dn dan kalta bo`lsa, bu holda toraygan oqimcha naycha kesimigacha kengayib ulgurmaydi va oqim teshikdan oqayotgan suyuqlik kabi bo`­la­di (8.2-rasm, b). Naycha uzunligining uning diametriga nisbati (https://hozir.org/bariy-xloridning-40-li-eritmasiga-55-li-eritmasi-qoshilganda.html) va Reynolds soni tezlik hamda sarf koeffisiyentlariga ta'sir ko`rsatadi. Bu ta'sirni tajribalarda ko`p tekshirilgan bo`lib, , m va  larning o`rtacha qiymatlari silindrik naychalar uchun quydagicha bo`ladi: