1. Suvda o’ynaladigan harakatli o’yinlar. Ishlab chiqarishda kasbiy amaliy tayyorgarlik. Jismoniy tarbiyada sportning o'rni

Jismoniy tarbiyada sportning o'rni

Sport jismoniy tarbiyaning eng yuqori cho'qqisi va asosiy omili hisoblanadi. Sport bilan shug’ullanuvchilardan yuqori malaka, mahorat talab etish bilan birga, tana (gavda) a'zolarining mukammal rivojlanishi va murakkab harakatlarni bajarishga tayyorlaydi. Shu asosda u shug’ullanuvchilarning ma'lum darajadagi faoliyatlarini yakunlashga (razryad talablari, chempion, rekord va h.k.) asos bo'ladi.Sport turlari o'zining mazmuni, qoidalari va texnik-taktik jihatlari bilan bir-biridan jiddiy farq qilsa-da, sportchilarning jismoniy sifatlari u yoki bu darajada etarli bo'lishini taqozo etadi. Jismoniy tarbiya tizimida sport katta o'rin egallamoqda. Barcha bolalarning ilk jismoniy mashqlari mazmunida yurish, yugurish, sakrash, uloqtirish, muvozanat saqlash, to'p o'yinlari orqali kurash va boshqa juda ko'p sport elementlari o'z ifodasini topgan. O'quv yurtlaridagi “Jismoniy tarbiya” dasturida yengil atletika, gimnastika, futbol, voleybol, basketbol, qo'l to'pi, suzish, kurash, xalq milliy harakatli o'yinlari o'z o'rniga ega. Bu turlar o'ta yuqori sport talablari (klassifikatsiya) darajasida bo'lmasa-da, u jismoniy tarbiya vositasi sifatida o'z talablari, me'yorlari, miqdorlariga (me'yoriy asoslar) ega. Bu talablar jismoniy tarbiya nazariyasi va amaliyoti asosida ishlab chiqilib, qonunlashtirilgan, ya'ni dasturga kiritilgan. Davlat ta'lim standartlari (1999) asosida tasdiqlangan va amalda qo'llanilayotgan “jismoniy tarbiya” dasturi o'quvchi-yoshlar va talabalarning umumiy jismoniy tayyorgarligini ta'minlash bilangina chegaralanib qolmaydi. Uning mazmunidagi sport turlari elementlari iqtidorli yoshlarni haqiqiy sportga (mashg’ulotlar, musobaqalar) safarbar etmoqda. Shu sababdan “Umid nihollari”, “Barkamol avlod”, “Universiada” kabi nufuzli sport musobaqalari eng avvalo, o'quv yurtlaridan boshlanib, ularning yakuni Respublika miqiyosidagi katta sport bayramlari bilan nihoyasiga etadi. Bunday ulkan musobaqalarda yuqori natijaga erishgan sportchi yoshlar Respublika terma jamoalariga jalb etilib, maxsus tayyorgarlik va mahorat yo'llaridan o'tadi. Iqtidorli sportchilar esa Osiyo va Jahon miqiyosidagi eng yirik sport musobaqalarida qatnashishga muyassar bo'lmoqda.

Xullas, sport jismoniy tarbiyaning asosiy vositasi, jismoniy tayyorgarlik va sport mahoratini oshirish maktabi hisoblanadi. Bu esa O'zbekiston shuhratini jahonga tanishtirish va yanada kengaytirishda xizmat qilmoqda. Shu sababdan O'zbekiston sportini yuqori pog’onalarga baland ko'tarish yo'lida katta tadbirlar amalga oshirilmoqda. Bunda Respublika hukumati bevosita g’amho'rlik qilmoqda.“O'zbekiston Bolalar sportini rivojlantirish jamg’armasini tuzish to’g’risida”gi prezidentning farmoni (24 oktyabr 2002 y.) va shu asosda qabul qilingan hukumat qarori (30 oktyabr 2002 y.) barcha tuman va shaharlarda sport maktablarining ish faoliyatini qayta ko'rib chiqish va ularni zarur sharoitlar bilan ta'minlash yo'lida ishlar qizg’in bormoqda. Bu muhim va o'ta ma'suliyatli tadbirning negizida yurtimizda jismoniy tarbiya tizimini takomillashtirish va sportni ommalashtirish bilan bir qatorda uni yuqori cho'qqilarga ko'tarishga qaratilgan, talabalar qanday kasb-hunar egallamasin va qaysi tarmoqda kelajakda mehnat faoliyatlarini yuritmasin aholi o'rtasida jismoniy tarbiya va sportning rivojlanishiga o'z hissalarini qo'shish yo'l-yo'riqlarini egallashlari zarurdir.