1. Subhujayraviy fraksiya va membranalarni ajratish usullari

^ен₂о га яқинлашади.
Диффузион қават эритманинг ичига томон анча чўзилган, лекин унинг А масофадаги текислигидан самарали қисмни ажратиш мумкин. А нинг узунлиги кучли электролит эритмасидаги ион атмосфераси радиусининг аналогидир. Худди шу радиус каби, А ҳам концентрация бўйича олинган квадрат илдизга тескари пропорционаддир. Агар самарали диффузион қаватдаги ҳамма зарядлар А масофадаги юпқа қаватга йиғилса, унда улар электрод сиртидаги зарядларни нейтраллайди.
Махсус адсорбиланиш мавжуд бўлмаганда қўш қаватни юпқа конденсаторга ўхшатиш мумкин. Бунда М металлнинг зарядланган сирти конденраторнинг битта қавати бўлиб хизмат қилса, А масо­фадаги самарали чегара сирт иккинчи қават бўлади. Металл билан эритма орасида потенциаллар сакраши пайдо бўлади. Ҳар қандай потенциаллар сакраши ўрнатилган такдирда ҳам электрод ва эритма орасида катионлар алмашиниши кузатилади. Металлдан эритмага қараб ионларнинг оқими уларнинг эритмадан металлга қараб оқимига тенг ва электронларнинг эритмадан металлга ва металлдан эритмага бўлган оқимларига тенг кучлидир. Электроднинг бир бирлик сирти учун олинган бу оқимнинг кучини алмашиниш токи дейи­лади. Эритманинг ўртача ион активлиги бирга тенг бўлгандаги алмашиниш токи стандарт j₀ ҳисобланади. Турли системаларда jo=10?-l(T⁹ А/м² га тенг.
Электрод потенциали ҳосил бўлишининг келтирилган механизми умумий эмас. Айрим металлар (олтин, платина) шунчалик махкам кристалл панжарага эгаки, улардан катионлар ажралиб чиқа олмайди. Бу металларда потенциаллар фарқи пайдо бўлмайди. Аммо бундай металларнинг сиртига оксидланиш ёки қайтарилиш қобилиятига эга бўлган кўпчилик моддалар адсорбиланиши мумкин. Шу­нинг учун бу металлар ёрдамида эритмалар билан мувозанатда бўл­ган системаларни ҳосил қилиш мумкин.
3.Preparatli sentrifugalash Preparativ sentirafugalarni asosiy 3 guruhlarga bo’lish mumkin: umumiy foydalanish sentrafugalari, yuqori tezlikli sentrifugalar va ultrasentrafugalar. Umumiy foydalanish sentrafugalarni maksimal 6000 ob\min. tezlikdan va markazning qochma tezlik ehtimolini (MTE), (Markazning tezlik ehtimoli) (MTE) 6000g gacha oshira borish mumkin. Bu sentrifugalar bir-biridan hajmi va bir qator almashtiriladigan burchakli va baketli rotorlari borligi bilan farqlanadi. Ayrim sentrifugalar muzlatgich qurilmasi bilan ta'minlangan. Sentrifugaga probirkalarni qat'iyan bir-biriga to’g’ri tenglashtirish va ularni bir-biriga qarama-qarshi joylashtirish zarurdir. Rotorga toq sonda probirkalarni yuklash mumkin emas. Yuqori tezlikli sentrifugalar. Tezligi 25000 ob\min gacha chegaralangan va MTE 89000 g gacha oshirish mumkin. Rotorning kamerasi muzlatgich bilan ta'minlangan, bo’lib, vakuum qurilmasi hamda rotorning aylanishdan ishqalanib qizib ketishni oldini oladi. Bu sentrifugalarda almashtirgichli burchak va baket rotorlari mavjud. Preparativ ultrasentrifugalar. Tezligi 75000ob\min.gacha chegaralangan va MTE 51000 g gacha oshira borish mo’ljallangan. Rotor kamerasi muzlatgich va vakuum qurilmasi bilan jihozlangan bo’lib, ular rotorning havodan ishqalanishi natijasida qizib ketishdan saqlaydi. Sentrifuga korpusi suv jumragida suv rezina ichagi (shlangi) orqali sovitiladi. Bunday sentrifugalarning rotorlari yuqori chidamli alyumin va titan iotishmalaridan tayyorlanadi.
4. Rotorlarning konstruksiyasi va turlari Burchakli rotorlar. (bucket rotorlar). Burchakli rotor deyilishiga sabab, joylashtiriladigan sentrifuga probirkalari har doim markazidan qat'iy belgilangan 20-350 burchak ostida bo’ladi. Burchak rotorlarida o’tadigan probirka devorlaridagi zarrachalarning oralig’idagi masofalarni uzoq emas, shuning uchun ham sedimentasiya juda tez o’tadi. Probirkaning devoridagi zarrachalar to’qnashuvidan keyin pastga sirpanib tushib, probirka quyishda cho’kma hosil bo’ladi. Sentrifugalash natijasida konveksion oqimlar, ya'ni uyushmalar hosil bo’ladi va ular zarrachalarning yaqin sediment xususiyatlarini ajralishini qiyinlashtiradi. Biroq, burchakli rotorlardan, cho’kish tezligi katta farq qiluvchi zarrachalarni samarali ajratishda keng foydalaniladi. Osma idishli (stakanli) rotorlar. Bu rotorlarda sentrifuga probirkalari vertikal holatda joylashtiriladi (osib qo’yiladi), aylanganda hosil bo’lgan markazdan qochma kuchlar gorizontal holatga o’tib, o’qning aylanish burchagi 900 ni tashkil etadi. Vucket rotorlarda ham konveksion oqimlar kuzatiladi, biroq ular kuchli emas. Konveksiya natijasida markazdan qochma tezlik ta'sirida zarrachalar so’q aylanishiga qat'iy bo’lmagan proporsional holatda yo’nalish bo’ylab cho’kadi. Xuddi burchakli rotorlardagidek, zarrachalar probirka devorlariga urilib, sirpanib tubga cho’kadi. Zonal rotorlar. Bu rotorlar alyumin yoki titan iotishmasidan tayyorlanadi, chunki ular juda kuchli markazdan qochma tezlikka bardosh bera oladilar. Zonal rotor olib ishyiladigan qopqoqli, silindr qasqondan tarkib topgan, rotorning ichida tor ariqchalari bo’lgan krestsimon, ya'ni o’zaro kesishgan qism bo’lib, unda yuklovchi qurilma yordamida zichlik gradienti oshirib berib turadi. Krestsimon qism rotorning bo’shlig’ini 4 sohaga bo’lib turadi. Rotorni 3000 ob\min.ga yaqin tezlikda aylanishidan uning to’lishini amalga oshirish mumkin. Avval rotorni zichligi kamroq bo’lgan qavat bilan to’ldiriladi, chunki ular bo’shliqning chekkalarida taqsimlanadi. zichligi kattaroq bo’lgan qavatlarni qo’shganda kam zichlikka ega bo’lgan qatlamlar markazga to’xtovsiz kelib qo’shiladi. Bundan markazda zichligi past, chekkada esa zichligi yuqori bo’lgan eritmalar ajraladi. Keyin namuna kiritiladi va rotorning aylanishi berilgan aylanish doirasigacha yetkaziladi. Namuna komponentlarini ajratishda izopiknik sentrifugalash turidan foydalaniladi. Iatlamlarni aralashib ketishini oldini olish uchun, rotor yengillashtiriladi, bu esa 3000ob\min.ga yaqin tezlik bilan aylantirilayotgan rotorning yuqori zichlik eritma fraksiyalarini siqib chiqarish bilan amalga oshiriladi. Fraksiyalar probirkalarga yig’ib olinadi, har qaysidagi eritma zichligi aniqlanadi, spektrofotometrning 280 nm to’lqin uzunligida oqsilning miqdori, hamda fermentativ faolligi o’lchanadi. Ajratib olingan fraksiyalar keyinchalik burchak rotor yordamida quyultiriladi


5. Analitik sentrifugalash asosan juda toza zarracha va makromalekulalarni o’rganish uchun kerakdir. Tahlil uchun ko’p katta bo’lmagan material ishlatiladi, hamda tekshirilayotgan sedimentasiya zarrachalari maxsus optik tizimlar yordamida to’xtovsiz qayd etib beriladi. Bu usul o’rganilayotgan materiallarning tozaligi, molekulyar og’irligi hamda materiallarning tuzilishi haqida ma'lumot beradi.