1. so‘rov metodi

---

1.
 
SO‘ROV METODI
ham psixologiyaning barcha tarmoqlarida birlamchi 
ma’lumotlar to‘plashning an’anaviy usullaridan biri bo‘lib, unda 
tekshiriluvchi tekshiruvchi tomonidan qo‘yilgan qator savollarga muxtasar 
javob qaytarishi kerak bo‘ladi. 
Og‘zaki so‘rov
oddiygina qilib, suhbat metodi deb ham ataladi. Suhbat 
o‘tkazadigan shaxs unga ma’lum darajada tayyorgarlik ko‘rgach so‘roq o‘tkazadi. 
Agar so‘rovchining professional mahorati yoki tajribasi bunga yetarli bo‘lmasa, 
so‘rov o‘z natijalarini bermasligi, aksincha bo‘lsa esa ushbu metod yordamida inson 
ruhiy kechinmalariga aloqador bo‘lgan noyob ma’lumotlarni to‘plash imkoniga ega 
bo‘ladi. 
Yozma so‘rov
yoki anketaning afzalligi shundaki, uning yordamida bir 
vaqtning o‘zida ko‘pgina odamlar fikrini o‘rganish mumkin bo‘ladi. Unga kiritilgan 
savollar, ulardan kutiladigan javoblar (yopiq anketa), yoki erkin o‘z fikrini bayon 
etish imkoniyatini beruvchi (ochiq anketa) so‘rovnomalar aniq va ravon tilda, javob 
beruvchilar tushunish darajasiga monand tuzilgan bo‘lsa, qimmatli birlamchi 
materiallar to‘planadi. 
So‘rovning ham 
erkin
va 
standartlashtirilgan
shakllari mavjud bo‘lib, 
birinchisida oldindan nimalar so‘ralishi qat’iy belgilab olinmaydi, ikkinchi shaklida 
esa, hattoki, dastur ishlab chiqilib, minglab odamlarda bir xil talablar doirasida 
so‘roq o‘tkazilishi nazarda tutiladi. 
Psixometrik usullar guruhiga barcha standartlashgan so‘rovlar kiradi. Kasbiy 
psixologiyada anketa-so‘rovnomalari keng ko‘lamda qo‘llanilib, ular orasida 
biografik anketalar, qiziqish savolnomalari ham mavjud. Biografik anketalar kasbiy 
faoliyat turlari, ish va ish joyining o‘zgarishi, ta’lim xarakteri darajalarini aniqlaydi. 
Qiziqishlar so‘rovnomalari ta’limiy va kasbiy manfaatlarni o‘lchash uchun 
mo‘ljallangan. Ular professional tanlash masalalarini hal qilish uchun foydalaniladi. 
Birinchi bunday so‘rovnomalardan biri 1920 yilda E.Strong tomonidan yaratilgan 
"Kasblar qiziqish blaki" bo‘lib, u to‘rtta qiziqish ko‘rsatkichini aniqlaydi: 
1) muayyan kasbda muvaffaqiyat qozongan shaxslarning manfaatlari bilan 
sub’ektning manfaatlariga o‘xshashligi; 
2) erkaklar va ayollar qiziqishlari tuzilmasi; 
3) qiziqishlar yetuklik darajasi; 
4) kasbiy tayyorgarlik darajasi.